بررسی اشتباهات دارویی و علل عدم گزارش آن از دیدگاه پرستاران بیمارستان‌های دانشگاه ‌علوم پزشکی اصفهان

مقدمه: خطاهای‌ دارویی به‌ عنوان یک ‌مشکل‌ جهانی می‌تواند منجر به صدمات‌ جدی و حتی مرگ بیماران‌ شود. نتیجه ‌اولیه و طبیعی اشتباهات ‌دارویی، افزایش ‌مدت بستری ‌بیمار در بیمارستان و نیز افزایش ‌سرسام‌آور هزینه‌ها خواهد بود. به‌ طور کلی خطاهای‌ دارویی روی ‌بیماران، پرستاران‌ و سازمان‌ها تاثیرات منفی دارد و منجر به‌ کاهش‌ کیفیت مراقبت‌های ارایه‌ شده ‌می‌گردد. هدف از‌ این مطالعه بررسی ‌میزان بروز خطاهای ‌دارویی و تعیین علل گزارش ‌نکردن این اشتباهات در پرستاران بود.روش‌ها: این‌ پژوهش ‌یک ‌مطالعه ‌توصیفی- ‌تحلیلی ‌بود که‌ در سال 1390 انجام ‌شد. جامعه‌ آن متشکل از 280 نفر از پرستاران ‌کلیه ‌بیمارستان‌های ‌آموزشی ‌وابسته ‌به ‌دانشگاه‌ علوم پزشکی اصفهان بود. واحدهای مورد پژوهش ‌به‌ صورت تصادفی و روش ‌نمونه‌گیری‌ خوشه‌ای وارد مطالعه شدند. جهت ‌جمع‌آوری‌ داده‌ها ‌از یک‌ پرسش‌نامه ‌خود ساخته‌ سه بخشی استفاده ‌شد. تجزیه ‌و تحلیل ‌داده‌ها با استفاده ‌از برنامه‌ آماری spss نسخه 18 انجام‌ شد.یافته‌ها: بیشتر نمونه‌های مورد پژوهش زن (85 درصد) و سابقه کار کمتر از 5 سال (65 درصد) داشتند. در 20 درصد از واحدهای ‌مورد پژوهش ‌اشتباه ‌دارویی ‌اتفاق‌ افتاده‌ بود. میانگین ‌خطاهای ‌دارویی‌ پرستارا‌ن ‌در عرض‌ سه ‌ماه 11 مورد برای هر پرسنل برآورد گردید. این در حالی بود که میانگین گزارش ‌خطای ‌دارویی 5/1 مورد برای هر پرسنل در همین دوره زمانی بود. شایع‌ترین نوع اشتباهات ‌گزارش ‌شده شامل سرعت ‌انفوزیون‌ اشتباه با 19 درصد و دوز اشتباه با 12 درصد ‌بود. پرستاران تخمین زدند که 6/13 درصد از اشتباهات‌ دارویی طی فرایند خودگزارش‌دهی گزارش می‌شود. در این بین حیطه «ترس از عواقب گزارش‌دهی» به‌ عنوان شایع‌ترین علت گزارش ننمودن اشباهات دارویی عنوان ‌گردید. از هفت گویه موجود در حیطه ترس از پیامدهای گزارش‌دهی عبارت «ترس از مسایل قضایی» بالاترین علت گزارش نکردن اشتباهات دارویی بود.نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت و تاثیر انکار نشدنی مبحث ایمنی بیماران، لزوم ایجاد یک سیستم کارامد گزارش‌دهی و ثبت خطا همراه با به حداقل رساندن موانع گزارش‌دهی جهت کاهش ‌اشباهات دارویی ضروری به ‌نظر ‌می‌رسد. همچنین پیشنهاد می‌شود که مدیران و مربیان پرستاری با هر چه غنی‌تر ساختن برنامه‌های آموزش ضمن خدمت، زمینه اعتلای دانش و مهارت پرستاران را در این حیطه میسر سازند. همچنین با توجه به این که بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر ترس از پیامدهای گزارش‌دهی یکی از علل مهم گزارش نکردن اشتباهات دارویی بود، بنابراین مدیران باید یک واکنش مثبت در قبال گزارش‌دهی اشتباهات دارویی در پرستاران داشته باشند.