مقایسه روش‌های پواسن کریگینگ نقطه‌ای و بیز تجربی در تنظیم نقشه‌ میزان بروز سرطان گوارش در ایران

مقدمه: نقشه‌بندی میزان رویداد یک بیماری یا مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مختلف بر روی نقشه جغرافیایی یکی از موضوعات مورد علاقه متخصصان و برنامه‌ریزان امور بهداشتی به ویژه اپیدمیولوژیست‌ها می‌باشد. از جمله روش‌های برآورد پارامتر، نقشه روش بیز تجربی و روش پواسن کریگینگ نقطه‌ای می‌باشد. این مطالعه به منظور به کارگیری این دو روش در نقشه‌بندی میزان بروز سرطان گوارش در ایران و مقایسه‌ دقت (واریانس) آن‌ها انجام شد.روش‌ها: در مطالعه حاضر که از نوع کاربردی/ بوم‌شناسی بود از داده‌های ثبت شده توسط اداره سرطان مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استفاده شد. داده‌هایی که در سطح 336 شهرستان و در طول سال‌های 86-1382 جمع‌آوری شده بود، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نرم‌افزارهای open bugsو space stat برای برآورد پارامترها و نرم‌افزار 3/9 arcgis برای نمایش برآوردها بر روی نقشه به کار گرفته شدند.یافته‌ها: میانگین میزان بروز بر اساس روش بیز تجربی 99/12 و با روش پواسن کریگینگ (poisson kriging) نقطه‌ای، 64/12 برآورد شدند. میانگین واریانس میزان بروز با روش بیز تجربی 83/2 و با روش پواسن کریگینگ نقطه‌ای، 85/3 به دست آمد. بیشترین میزان بروز بر اساس روش بیز تجربی 23/42 با واریانس 16/2 مربوط به شهرستان ساری و کمترین میزان بروز 48/0 با واریانس 08/0 مربوط به شهرستان سرباز و بیشترین برآورد میزان بروز با روش پواسن کریگینگ 35/40 با واریانس 79/0 مربوط به شهرستان ساری و کمترین میزان بروز 30/0 با واریانس 54/2 مربوط به شهرستان سرباز محاسبه شدند. روش پواسن کریگینگ نقطه‌ای با دامنه‌ واریانس کمتری پارامترها را برآورد می‌کند.نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌شود از روش پواسن کریگینگ نقطه‌ای در برآورد پارامترهای نقشه‌بندی بیماری استفاده شود؛ چرا که از هموار سازی کمتر و دقت بیشتری برخوردار است.