بررسی میزان پراکنش ذرات معلق (5/2PM، 10PM و TSP) در ایستگاه‌های مرکزی اتوبوس شهری همدان و میزان مواجهه با آن‌ها

مقدمه: هدف این مطالعه اندازه‌گیری غلظت ذرات معلق کل، 10pm و 5/2pm در هوای ایستگاه‌های اتوبوس موجود در میدان مرکزی شهر همدان بود. در نهایت نمایه توزیع غلظت ذرات در ایستگاه‌ها تهیه شد و مخاطرات آن‌ها برای سلامتی افردی که روزانه مدتی از وقت روزانه خویش را در این گونه محیط‌ها سپری می‌کند، ارزیابی گردید.روش‌ها: این مطالعه به ‎صورت مقطعی و توصیفی بود. نمونه‎برداری در 6 ایستگاه و در مقاطع مختلف زمانی به صورت سیستماتیک مکانی- زمانی انجام شد. نمونه‌های هوا به ‎وسیله یک سیستم نمونه‎برداری قابل حمل گرفته شد. نمونه‎برداری ذرات معلق total suspended particles (tsp) و 10pm با دبی 10 لیتر در دقیقه و در ارتفاع یک متری از سطح زمین انجام شد. برای اندازه‌گیری ذرات معلق 5/2pm از سیستم نمونه‎برداری مجهز به سیکلون و دبی l/min 2 استفاده شد. ذرات معلق جمع شده روی فیلتر استر سلولزی مخلوط وزن شد و به صورت غلظت میکروگرم در متر مکعب بیان شد. دما، درصد رطوبت و سرعت وزش باد در موضع نمونه‌برداری اندازه‌گیری و میانگین آن‌ها ثبت شد. برای مقایسه غلظت ذرات معلق در ایستگاه‌های مختلف از روش one way anova و برای تعیین رابطه بین متغیرها از ضریب همبستگی pearson استفاده شد.یافته‌ها: در طول نمونه‌برداری میانگین غلظت ذرات معلق کل، 10pm و 5/2pm به ترتیب µg/m3 52/1418 ± 94/1220، 56/217 ± 79/524 و 6/193 ± 386 بود. میانگین غلظت ذرات معلق کل، 10pm و 5/2pm به ترتیب 7/4، 72/7 و 16 برابر مقادیر استاندارد بود. میزان مواجهه به صورت میانگین وزنی زمانی برای این آلاینده‌ها به ترتیب 872/50، 87/21 و 08/16 µg/m3 به دست آمد که از استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان‌های معتبر پایین‌تر بود. بین ذرات معلق با سرعت وزش باد و دمای هوا ارتباط معنی‌داری وجود نداشت (05/0 < p)، اما با رطوبت ارتباط معنی‌دار وجود داشت (05/0 ? p). همبستگی بین 5/2pm و 10pm با ذرات معلق کل به ترتیب 74/0 = r و 78/0 = r به دست آمد.نتیجه‌گیری: یافته‌های حاصل از این تحقیق بیانگر این است که افرادی که زمان قابل ملاحظه‌ای را در ایستگاه‌های اتوبوس شهری یا مکان‌های نزدیک به آن مستقر هستند، پتانسیل بالایی برای ابتلا به مشکلات بهداشتی دارند. به نظر می‌رسد که عابرین پیاده و افرادی که دارای مشاغل خیابانی هستند، به دلیل زمان تماس بیشتر نسبت به زمان نمونه‎برداری در این مطالعه، با مقادیر بالایی از ذرات معلق مواجهه باشند.