ارتقای فعالیت بدنی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2: یک مداخله تیوری محور

مقدمه: فعالیت بدنی منظم خطر مرگ و میر در افراد مبتلا به دیابت را کاهش می‌دهد و از بروز عوامل ایجاد کننده بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری می‌نماید. طراحی برنامه‌های تغییر رفتار در این افراد به منظور افزایش مهارت‌های رفتاری و ارتقای رفتارهای خودمراقبتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف، بررسی تاثیر 8 هفته مداخله آموزشی طراحی شده بر اساس ترنس تیورتیکل مدل (trans-theoretical model یا ttm) در ارتقای فعالیت بدنی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شهر همدان انجام گرفت.روش‌ها: در یک مطالعه مداخله‌ای، 50 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 با میانگین سنی 64/6 ± 07/50 سال که از فعالیت بدنی منظم برخوردار نبودند و در مراحل پیش عملیاتی مدل مراحل تغییر قرار داشتند، شرکت کردند و به روش تصادفی به دو گروه مداخله (2 نفر) و شاهد (25 نفر) تقسیم شدند و پرسش‌نامه سنجش سازه‌های ttm را تکمیل نمودند. سپس برنامه آموزشی 8 هفته‌ای انجام فعالیت بدنی منظم برای گروه مداخله اجرا گردید؛ در حالی که گروه شاهد فقط آموزش‌های روزانه مرکز تحقیقات دیابت را دریافت می‌نمودند. بعد از یک ماه پیگیری، بیماران دوباره پرسش‌نامه‌های مربوط به پژوهش را تکمیل کردند. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار آماری spss نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که بین گروه مداخله و شاهد قبل از انجام مداخله آموزشی هیچ گونه اختلاف معنی‌داری در انجام فعالیت بدنی منظم و سازه‌‌های ttm وجود نداشت. بعد از مداخله آموزشی، مراحل تغییر انجام فعالیت بدنی در گروه مداخله به طور معنی‌داری در مقایسه با گروه شاهد افزایش یافت (05/0 > p). همچنین نتایج نشان دهنده افزایش معنی‌دار در میانگین سازه‌های فرایندهای شناختی، فرایندهای رفتاری، تغییر و خودکارامدی درگروه مداخله در مقایسه با گروه شاهد بعد از انجام مداخله آموزشی بود (05/0 > p)، اما افزایش میانگین سازه توازن و تعادل در تصمیم‌گیری در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد معنی‌دار نبود (05/0 < p). تفاوت معنی‌داری بین گروه مداخله و شاهد در به کارگیری سطوح فرایندهای تغییر شناختی و رفتاری بعد از مداخله آموزشی مشاهده گردید (05/0 > p)، اما این تفاوت در سطح خودارزیابی مجدد معنی‌دار نبود (05/0 < p).نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش بیماران مبتلا به دیابت در زمینه انجام فعالیت بدنی بر اساس ttm در پیشرفت مرحله تغییر و اتخاذ رفتار فعالیت بدنی منظم بیماران موثر است. بنابراین طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی برای ارتقای فعالیت‌های بدنی بر اساس تیوری‌های تغییر رفتار به منظور بهبود کنترل و مدیریت دیابت نوع 2 توصیه می‌شود.