ارتباط وضعیت ترجیحات غذایی و شاخص توده بدنی با متغیرهای دموگرافیک در دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی شهرستان ملکان

مقدمه: ترجیحات ‌غذایی تعیین‌کننده انتخاب غذا هستند و به طور قابل توجهی با رژیم ‌غذایی و پیامدهای سلامتی ارتباط دارند. چاقی و اضافه وزن یکی از مشکلات سلامتی نوجوانان در دنیا می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط وضعیت ترجیحات غذایی و شاخص توده بدنی (body mass index یا bmi) با متغیرهای دموگرافیک در دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی شهرستان ملکان در استان آذربایجان شرقی انجام شد.روش‌ها: این مطالعه از نوع مقطعی، توصیفی- تحلیلی بود که بر روی 582 دانش‌آموز دختر و پسر مقطع ابتدایی دوره دوم مدارس دولتی و غیر انتفاعی سه شهر شهرستان ملکان (ملکان، لیلان و مبارک‌شهر) به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی دو مرحله‌ای انجام‌ شد. اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه دو قسمتی سوالات زمینه‌ای و پرسش‌نامه محقق‌ ساخته ترجیحات ‌غذایی به صورت آنلاین در بستر برنامه پرس‌لاین ﺟﻤﻊ‌آوری گردید. از نسبت روایی محتوا (content validity ratio یا cvr) و شاخص روایی محتوا (content validity index یا cvi) برای روایی و از ضریب cronbach´s alpha جهت پایایی پرسش‌نامه استفاده شد (98/0 = cvi، 91/0 = cvr). ﺩﺍﺩﻩ‌ﻫﺎ با استفاده از آزمون‌های mann–whitney، t، one-way anova، kruskal-wallis و 2c در ﻧﺮﻡ‌ﺍﻓﺰﺍﺭ spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: بین ترجیحات ‌غذایی دانش‌آموزان با متغیرهای ‌جنسیت (001/0 > p)، سن (027/0 = p)، پایه ‌تحصیلی (027/0 = p)، تحصیلات ‌مادر (028/0 = p)، شغل‌ مادر (002/0 = p)، تحصیلات پدر (046/0 = p)، محل سکونت (001/0 = p) و درامد خانواده (002/0 = p) ارتباط معنی‌داری مشاهده ‌شد. همچنین، بین bmi دانش‌آموزان با نوع مدرسه (002/0 = p)، تحصیلات پدر (033/0 = p) و سن مادر (013/0 = p) رابطه معنی‌داری وجود داشت.نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از ارتباط بین ترجیحات غذایی و bmi نوجوانان با متغیرهای دموگرافیک می‌باشد که با توجه به وجود عوامل خطر، لازم است آموزش مدیریت وزن خانواده محور ارایه گردد. اهمیت توجه به راهبردهای بالقوه‌ برای تقویت الگوهای تغذیه سالم نوجوانان و ارایه برنامه آموزشی که بتواند رفتارهای غذایی کودکان را بهبود بخشد و بار احتمالی بیماری‌های مرتبط با رفتار غذایی مانند چاقی را بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی کشور کاهش دهد، لازم به نظر می‌رسد. 

relationship between food preferences, body mass index, and demographic variables among second-year primary school students in malekan city, iran

background: food preferences determine food choices, which are significantly associated with overweight/obesity and health outcomes worldwide. obesity and overweight is one of the health problems of adolescents in the world. this study aimed at determining the relationship between food preferences, body mass index (bmi), and demographic variables among second-year primary school students of malekan city, located in east azerbaijan province, iran, during 2022 to 2023.methods: this cross-sectional and descriptive-analytical study was conducted on 582 male and female primary school students in the second grade in both public and private schools of the three towns of malekan city (malekan, lilan, and mubarakshahr) with a two-stage random cluster sampling method. a two-part online questionnaire including questions on background information and a researcher-made checklist of food preferences was used to collect data. content validity ratio (cvr), content validity index (cvi), and cronbach’s alpha were used to check the validity and reliability of the questionnaire, respectively (cvi = 0.98, cvr = 0.91). data were analyzed using mann-whitney test, t-test, one-way analysis of variance (anova), kruskal-wallis test, and chi-square test at a significance level of 0.05 using spss software.findings: there was a significant association between food preference and sex (p < 0.001), age (p = 0.027), educational grade (p = 0.027), mother’s education (p = 0.028), mother’s job (p = 0.002), father’s education (p = 0.046), residence (p = 0.001), and family income (p = 0.002). there was a significant relationship between bmi with school type (p = 0.002), father’s education (p = 0.033), and mother’s age (p = 0.013).conclusion: the results of this study indicate the relationship between food preferences, bmi, and demographic variables of adolescents. paying attention to the potential strategies to strengthen healthy eating patterns of adolescents and providing an educational program that can improve children’s eating behavior and reduce the possible burden of diseases related to eating behavior such as obesity on the country’s health care system seem necessary.