مقایسه اثربخشی مدل اعتقاد بهداشتی با تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بر آموزش تغذیه مادران دارای کودکان کم‌وزن 6 تا 36 ماهه

مقدمه: تغذیه از عوامل موثر بر سلامتی کودکان است و توانمند‌سازی مادران، مهم‌ترین راهکار پیشگیرانه از کم‌وزنی محسوب می‌شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی مدل اعتقاد بهداشتی (health belief model یا hbm) و تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده (theory of planned behavior یا tpb) بر آموزش تغذیه مادران کودکان کم‌وزن 6 تا 36 ماهه شهر گناباد بود. روش‌ها: این مطالعه به ‌صورت کارآزمایی در عرصه، با مشارکت 93 مادر دارای کودک کم‌وزن 6 تا 36 ماهه انجام شد. نمونه‌ها به‌ صورت تصادفی ساده، در دو گروه آزمون و یک گروه شاهد قرار گرفتند. اطلاعات به وسیله دو پرسش‌نامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تایید شده بود، جمع‌آوری گردید و مداخله آموزشی بر اساس مدل‌های مذکور اجرا شد. بلافاصله و سه ماه پس از مداخله آموزشی، اطلاعات جمع‌آوری گردید و داده‌ها با استفاده از آزمون‌های anova، 2c، fisher’s exact، bonferroni، t، kolmogorovsmirnov و shapirowilk در نرم‌افزارspss  و سطح معنی‌داری 0/050 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: میانگین سن مادران در سه گروه مورد بررسی، 31/24 سال بود و از لحاظ متغیرهای دموگرافیک همگن بودند. بعد از مداخله، سازه‌های هر دو مدل به جزء سازه موانع درک شده، در دو گروه آزمون نسبت به گروه شاهد افزایش معنی‌داری داشت. نتیجه‌گیری: مداخله آموزشی بر اساس تئوری و مدل، در ارتقای دانش تغذیه‌ای مادران و عوامل موثر بر کم‌وزنی تاثیر بسزایی دارد. با توجه به تاثیر سازه‌های tpb، توجه بیشتر به سازه‌های این تئوری جهت بهبود مداخله آموزشی مورد تاکید می‌باشد.

Comparison of the Effectiveness of Health Belief Model with the Theory of Planned Behavior on the Nutritional Education of Mothers with Underweight Children Aged 6-36 Months

Background: Nutrition is one of the factors affecting children’s health and empowering mothers is the most important way to prevent underweight. This study is conducted to compare the effectiveness of health belief model (HBM) and the theory of planned behavior on the nutritional education of mothers with underweight children aged 636 months in Gonabad City, Iran.Methods: The study was of a field trial type carried out on 93 mothers with underweight children aged 636 months. The mothers were randomly assigned into two experimental groups and one control group. The data collection instruments included two researchermade questionnaires whose validity and reliability were established and were selfadministered. The intervention was performed based on the abovementioned models. The data were collected immediately and three months after the intervention and were analyzed through SPSS software (version 22, IBM Corporation, Armonk, NY, USA), using analysis of variance (ANOVA), chisquare, Fisher’s exact test, Bonferroni test, KolmogorovSmirnov (KS) test, and Shapiro Wilk test at 0.050 level of significance.Findings: The mothers’ mean age was 31.24 years old in the three groups and they were homogeneous with regard to other demographic variables. After the intervention, all the constructs of both models, except for the perceived barrier construct, in the two experimental groups showed a significant increase in comparison with those of the control group.Conclusion: The educational intervention based on the theory and model had a considerable effect on increasing mothers’ nutritional knowledge and the factors affecting underweight. The results also showed that the theory of planned behavior was more effective than the health belief model.