برآورد سطح امنیت غذایی کشور با شاخص نوین امنیت غذایی جهانی (gfsi)

مقدمه: در دهه‌های اخیر، امنیت غذایی به یک مشکل جهانی تبدیل شده است. از این‌رو، شناسایی و معرفی شاخص جامعی که بتواند تصویر صحیحی از وضعیت امنیت غذایی کشور ارایه نماید، ضروری به نظر می‌رسد.روش‌ها: در پژوهش حاضر، شاخص امنیت غذایی جهانی (global food safety initiative یا gfsi) برای نخستین بار جهت مطالعه وضعیت امنیت غذایی کشور ایران طی سال‌های 1360 تا 1392 مورد استفاده قرار گرفت. این شاخص در سال 2012 توسط واحد اطلاعات اکونومیست (economist intelligence unit یا eiu) معرفی شد و یک مدل پویای کمی و کیفی متشکل از مولفه‌های منحصر به فرد امنیت غذایی در سه زیرشاخص «دسترسی به مقدار کافی و متنوع از مواد غذایی، توان مالی و کیفیت و سالم بودن» می‌باشد. شاخص gfsi در شناسایی عواملی که بر ناامنی غذایی موثر هستند، پا را از گرسنگی فراتر نهاده است و بر مولفه‌های کیفی نشان دهنده سیاست‌های دولت‌ها تاکید می‌نماید. جهت محاسبه این شاخص، از داده‌های کتابخانه‌ای سطح کلان سازمان خواروبار کشاورزی، بانک جهانی، بانک مرکزی، قانون برنامه و بودجه و وزارت راه و شهرسازی استفاده گردید. کسب امتیاز 1/ 75 تا 7/ 89 درصد بهترین وضعیت، 8/ 57 تا 0/ 75 درصد وضعیت خوب، 2/ 44 تا 7/ 57 درصد وضعیت متوسط و 0/ 16 تا 1/ 44 درصد وضعیت بحرانی را نشان می‌دهد.یافته‌ها: وضعیت امنیت غذایی طی دوره مورد بررسی، از یک روند افزایشی همراه با نوساناتی برخوردار بود و در برخی سال‌ها افزایش و در برخی دیگر کاهش داشت؛ به طوری که کمترین سطح امنیت غذایی در سال 1360 با امتیاز 0/ 28 درصد (وضعیت بحرانی) و بیشترین آن در سال 1389 با 6/ 71 درصد گزارش شد. سطح امنیت غذایی در آخرین سال مورد مطالعه (سال 1392) با 0/ 65 درصد، از وضعیت خوبی برخوردار بود.نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت انکار نشدنی امنیت غذایی، لزوم شناسایی وضعیت کشور با شاخص نوین gfsi ضرورت دارد. بر اساس نتایج، وضعیت امنیت غذایی کشور روندی افزایشی را طی می‌کند، اما از بهترین وضعیت این شاخص فاصله دارد که مستلزم تلاش هرچه بیشتر دولت‌مردان در این حوزه است.