الگوی جامع مبارزه با فساد اداری بر مبنای محیط بومی ایران

در بسیاری از کشورها، سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول ضمن ارائه نسخه‌های تجویزی، تغییرات ساختاری را متناسب با این تغییرات به کشورها تحمیل نموده اند. در حال حاضر تدوین استراتژی مبارزه با فساد ملی  یکی از خواسته‌های جدی نظام از حوزه اجرایی است و در محافل اداری طراحی این استراتِژی در دستور کار دست اندرکاران تدوین برنامه های توسعه ای نیز قرارگرفته است. اگر سوال شود جمهوری اسلامی ایران از چه مدلی جهت مبارزه با فساد استفاده می‌کند پاسخ روشنی از طریق مجامع دانشگاهی و یا اجرایی به آن داده نمی‌شود. در این پژوهش مدلی بومی برای مبارزه با فساد اداری ایران ارائه شده است. در مرحله اول این پژوهش، ادبیات موجود در داخل کشور در حدود 45 پایان‌نامه و کتاب فارسی و بیش از 30 مقاله خارجی مورد بررسی قرار  گرفت،  سپس به‌منظور بومی کردن مدل، قوانین مصوب مرتبط با مسئله فساد اداری و نظریات اسلام در خصوص مبارزه با فساد  به‌خصوص بحث رشوه و اسناد بالادستی نظام در حوزه مبارزه با فساد مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. با استفاده از ادبیات، 365 شاخص استخراج گردید که این شاخص‌ها مقدمه ایجاد مدل تحلیلی بودند. در مرحله دوم با توجه به اینکه نگارنده ضمن استفاده از مدل‌های موجود به دنبال استفاده از مدل‌های پیش‌ساخته نبوده است؛ لذا با استفاده از روش تحلیل مضمون که از روش‌های کیفی است برای تولید مدل اقدام نمودند. در نتیجه مدلی با 3 بعد و 8 مولفه و 24 شاخص حاصل شد. در ادامه به‌منظور تائید مدل از روش‌های کمی نیز استفاده شد که به ‌منظور سنجش صحت ارتباط هر متغیر با شاخص‌های آن، ضمن اخذ نظر از خبرگان  مبارزه با فساد اداری از آزمون تحلیل عاملی تاییدی با نرم‌افزار لیزرل نیز  استفاده به عمل آمد. مدل حاصله با دو مدل سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و نمایندگی ایالات متحده برای توسعه بین‌المللی مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج حاصله پوشش بسیاری از شاخص‌های دو مدل دیگر و استفاده از شاخص‌های ایرانی و اسلامی در شاخص‌های مدل بومی تدوین‌شده می‌باشد. مدل نهایی در سه بخش پیشگیری، ساماندهی و نظارت و برخورد با تخلفات (3p)  تنظیم گردید.