ارزیابی و مدیریت مخاطرات شهری در هزاره سوم (مطالعه موردی: سیلاب‌های شهری شیراز )

شهرنشینی بدون برنامه‌ریزی در کشورهای در حال توسعه با سرعتی نگران‌کننده در حال رشد است. این رشد چالش‌هایی را برای برنامه‌ریزی توسعه و مدیریت مخاطرات شهری ایجاد کرده است. رشد قابل توجه جمعیت شهری منجر به افزایش خطرات شهری شده و در نتیجه هنگام مواجهه با مخاطرات طبیعی، اغلب منجر به بلایای مکرر می شود. ارزیابی ریسک به عنوان یکی از ابزارهای اساسی مدیریت ریسک به تجزیه و تحلیل خطر و آسیب‌پذیری می‌پردازد. این ابزار برای مطالعه عوامل خطر احتمالی و موجود بلایایی که می‌تواند رخ دهد، استفاده می‌شود و زمینه را برای برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات کاهش خطرات و اثرات بلایا فراهم می‌کند. در این پژوهش، با توجه به استعداد سیل خیزی در حوضه رودخانه خشک شیراز، ارزیابی و مدیریت مخاطرات شهری (با توجه به سیلاب های شهری شیراز) بررسی شده است. هدف این مطالعه تعیین مکان‌های مناسب برای استقرار مراکز موقت جمعیت آسیب دیده ناشی از سیل در شهر شیراز است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که با استفاده از آن، معیارها و شاخص‌های مورد نیاز انتخاب شده و با توجه به نتایج تحلیل توسط کارشناسان مدیریت بحران، به عنوان لایه هایی در نرم‌افزار arc gis سنجیده شده است. سپس با توجه به وزن داده شده به هر یک از لایه‌ها و با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی، مکان‌هایی با تطابق بیشتری با پهنه‌های مناسب و خیلی مناسب انتخاب شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که مناطق جنوبی، مرکزی و قسمتی از شرق جزو مناطق با پتانسیل بالای احداث مناطق مناسب برای اسکان اضطراری و موقت در جریان بروز مخاطرات ژئومورفیک در حوضه رودخانه خشک شیراز می‌باشند. به‌طور کلی، ارزیابی و مدیریت مخاطرات شهری می‌تواند به‌عنوان یک مرحله مهم در فرآیند مدیریت ریسک دیده شود که به‌وسیله‌ی آن می‌توان از منابع موجود برای مقابله با بلایا و خطرات استفاده کرد.

urban risk assessment and management in the third millennium (case study: urban floods in shiraz)

unplanned urbanization is growing at an alarming rate in developing countries. this growth has created challenges for development planning and urban risk management. the substantial growing urban population leads to a rise in urban dangers. consequently, when confronted with natural hazards, these often result in recurring calamities. risk assessment, as one of the basic tools of risk management, analyzes risk and vulnerability. this tool is used to study the possible and existing risk factors of disasters that can occur and provides the basis for planning and implementing measures to reduce the risks and effects of disasters. in this thesis, considering the potential of flooding in the dry river basin of shiraz, an evaluation and urban risk management (with regard to urban floods in shiraz) has been investigated. the purpose of this study is to determine the suitable places for the establishment of temporary centers for the flood-affected population in shiraz city. it is a descriptive-analytical research method by using which the required criteria and indicators were selected and according to the analysis results by crisis management experts, they were measured as layers in the arc gis software. then, according to the weight given to each of the layers and using the hierarchical analysis process model, places with more compatibility with suitable and very suitable areas have been selected. the results show that the southern, central, and part of the eastern regions are among the regions with high potential for the construction of suitable areas for emergency and temporary accommodation during the occurrence of geomorphic hazards in the dry river basin of shiraz. in general, the assessment and management of urban risks can be seen as an important step in the risk management process by which available resources can be used to deal with disasters and risks.