تحلیل قابلیت دسترسی نظام سکونت و فعالیت به شبکه حمل ‌و نقل با رویکرد عدالت فضایی؛ مورد مطالعاتی منطقه کلان ‌شهری تهران

با پایان هزاره‌ دوم میلادی مناطق کلان شهری با جذب جمعیت و فعالیت با دگرگونی‌های بنیادینی روبه‌رو شده‌اند؛ از مهم‌ترین پیامدهای این فرآیند، می‌توان به بی‌عدالتی در توزیع فرصت‌های شغلی و عدم‌دسترسی گروه‌های جمعیتی و سکونتگاه‌های حاشیه‌ای به آن‌ها اشاره کرد. هدف از این پژوهش سنجش قابلیت دسترسی به شبکه‌ی حمل‌ و نقل برای گروه‌های جمعیتی با بیشترین نیاز در منطقه کلان‌شهری تهران می‌باشد. در راستای این امر از راهبرد استقرایی و روش پژوهش کمی برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های پژوهش استفاده می‌کند. داده‌های گردآوری ‌شده از مرکز آمار و سازمان راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای ایران با استفاده از سیستم مختصات تحرک بالقوه و قابلیت دسترسی به اشتغال با روش‌های تجمعی و گرانشی و، عدم‌ کارایی قابلیت دسترسی با استفاده از شاخص انصاف قابلیت دسترسی در نرم‌افزارهای arc gis و excel تحلیل شده‌اند. یافته‌ها حاکی از آنند که قابلیت دسترسی به اشتغال در منطقه کلان ‌شهری تهران، با فاصله از نوار مرکزی کاهش می‌یابد و بسیاری از پهنه‌های شمالی و شمال غربی با عدم‌ کارایی قابلیت دسترسی مواجه هستند. درصد افراد زیرآستانه‌های بسندگی به ترتیب با کاهش آستانه‌ی بسندگی از 50% تا 10% از حدود 48% به حدود 2% و سهم پهنه‌های زیرآستانه از 3.5% به حدود 1% کاهش می‌یابد. سهم جمعیت زیرآستانه از کل جمعیت برای آستانه‌های مذکور در در آستانه‌ی 50% حدود 13% و در آستانه‌ی 10%به 0.5% می‌رسد؛ این گروه‌های جمعیتی به صورت بالقوه مستحق بهبود در قابلیت دسترسیِ‌شان هستند. در نهایت با جمع‌بندی روش‌ها در آستانه‌های بسندگی پنج‌گانه، سکونتگاه‌های آسارا، طالقان، لواسان بزرگ، نساء، برغان، جوستان، پایین طالقان و میان طالقان با جمعیتی بالغ بر 47678 نفر در اولویت بهبود قابلیت دسترسی در سطح منطقه ای قرار دارند.

Analysis of Accessibility of Settlement and Activity System to Transport Network with Spatial Equity Approach: Case Study Tehran Metropolitan Region (TMR)

AbstractBy the end of the second millennium, metropolitan Regions have been struggling with population and activity with radical transformations; one of the most important consequences of this process is the injustice in the distribution of job opportunities. The present study seeks to improve the accessibility of the transportation network for the population with the most needs in the Tehran metropolitan region. This research uses inductive strategy and quantitative research methodology to answer research questions. The data collected from the Statistical Centre of Iran and Road Maintenance Transportation Organization of Iran has been analyzed using the coordinate system of potential mobility and accessibility to employment with cumulative and gravity methods, and inefficiencies accessibility through the fairness accessibility index in Arc GIS and Excel software. Findings indicate that access to employment in the region is reduced by a distance from the central bar, and many of the northern and northwestern areas are inaccessible. The percentage of subthreshold populations, respectively, decreases from 50% to 10% by 48% to 2%, and the share of subthreshold areas from 3.5% to 1%. The share of the population below the threshold of the total population for the thresholds is about 50% at around 13% and reaches 0.5% on the threshold of 10%; These population groups are potentially eligible for improvement in their accessibility. Finally, by conclusion on the methods: Asara, Taleqan, Lavasan, Nesa, Barghan, Joestan, Paein Taleqan and Miyan Taleqan settlements with a population of 47678 are in the priority of improving accessibility...