نقش کلان‌شهر تهران در تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون

گسترش افقی کلانشهر تهران و شهرری که طی دهه‌های اخیر بدون برنامه ریزی و بصورت خودرو حادث گردیده است و به شدت از دگرگونی‌های نظام سیاسی- اقتصادی اثر پذیرفته است. روستاهای پیرامون کلانشهر تهران بواسطه ارزانی قیمت مسکن و اجاره بها کانون جذب مهاجران شده است و سبب شده است که زمین و مسکن به کالا و سرمایه ای قابل نقل و انتقال تبدیل گردد.انتقال سرریز جمعیت و فعالیت از کلانشهر تهران در نواحی پیرامونی، تحولات کالبدی، ساخت و سازهای بی رویه و نامنظم، عدم تجانس بافت قدیم و جدید و همچنین رشد کارگاه‌های غیر مجاز را موجب می‌گردد که در نهایت پدیده خزش شهری را بدنبال می‌آورد. روستاهای بخش مرکزی ری به دلیل گسترش فضایی کلانشهر تهران و شهرری دگرگون شده و کارکرد کشاورزی ـ دامداری خود را از دست داده و بصورت روستاهای خوابگاهی ـ خدماتی ایفای نقش می‌کند. این پژوهش با شناخت پیوندهای روستایی ـ شهری اعم از محیطی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی موثر بر کالبد به تشریح عوامل و عناصر موثر بر مسکن، شبکه معابر، نظام محلات و کاربری اراضی را بررسی نموده است.با نظارت کمرنگ شهرداری منطقه 20 و 15 و همچنین ضعف اجرایی دهیاری‌ها و فرمانداری شهرری، قوانین مصوب حریم و بافت روستا به طور کامل اجرا نمی‌گردد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل برونزا بویژه نقش کلانشهر تهران سبب شده روستاهای پیرامون کلانشهر در معرض روابطه یکسویه و سلطه جویانه واقع شوند. جریان مهاجرت اقشار کم درآمد، تشدید روند ساخت مسکن، افزایش کارگاه‌ها در داخل و یا مجاور روستاها، قوانین تمرکزگرایانه بر انتظام سکونتگاه‌های روستایی اثرات سو داشته است. بر این اساس، روستاهای پیرامون کلانشهر محل جذب پسماند زباله، فاضلاب شهری، جذب و سکونت افاغنه و کم توجهی ارگان‌های دولتی نظیر فرمانداری و شهرداری شده است. پیوندهای روستا ـ شهری که در گذشته بوده است گسسته شده و انتظام سکونتگاهی برهم خورده است. گسترش خودرو و غیر منسجم روستا سبب الحاق تدریجی این عرصه زیستی به کلانشهر تهران و یا ظهور یک روستا ـ شهرگردیده است