مدل برنامه‌ریزی محله‌محور در شهرهای معاصر ایرانی-اسلامی

توسعه‌های کنترل‌ نشده‌ شهری با ایجاد مشکلات متعدد، زیست‌‌پذیری شهرها را تهدید می‌کنند. تقسیم‌بندی‌های شهری که در گذشته در ایران محله نامیده می‌شدند، کارکرد خود را از دست داده‌اند. ازاین‌رو هدف از پژوهش حاضر ارائه‌ مدلی باتوجه به بعدهای محله ‌سنتی و معاصرسازی شده با نیاز ساکنان امروزه که پایداری را به همراه داشته باشد و در توسعه‌های آتی مورد استفاده برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد. مطالعات پیشین در خصوص محله و محله‌‌محوری بررسی ‌شد و نوآوری پژوهش حاضر آن است که با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی به ارائه‌ مدلی برای توسعه محله‌محور به‌عنوان سیستم پیچیده‌ شهری می‌پردازد. ویژگی‌های محله سنتی در کشورهای ایران، مراکش و ترکیه با مطالعه‌ پژوهش‌های متعدد بررسی شد و به روش تحلیل محتوا متغیرهای (کدهای) تاثیرگذار بر محله سنتی استخراج شده، سپس معاصرسازی شدند. در ادامه مدل جدیدی برای توسعه‌ ارائه شد. ‌تحقیق، توصیفی-تحلیلی است، روش به‌کار برده شده، روش حداقل مربعات جزئی (pls) است. مولفه‌های استخراج شده از محله در کشورهای ایران، ترکیه و مراکش، در قالب پرسشنامه‌ای متشکل از 56 سوال طرح گردید و نظر حرفه‌مندان و متخصصان شهری پرسیده شد و از نمونه‌‌گیری‌ غیراحتمالی مدل هدفمند استفاده شد. همچنین مدل ساختاری برنامه‌ریزی محله‌محور پیشنهادی ازطریق نرم‌افزار (pls) سنجیده ‌شد و درنهایت باتوجه به معنادار بودن ارتباطات میان متغیرها، مدل تحقیق تایید شد. به‌این معنا که توجه هم‌زمان به بعدهای زیست‌محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در برنامه‌ریزی تقسیم‌بندی‌های شهری توسعه ‌را در جهت محله‌محور پیش خواهد برد. همچنین پس از مقایسه نتایج استخراج شده از پژوهش حاضر مواردی مانند متغیرهای زیست‌محیطی و اقتصادی با شاخص‌های؛ حمل‌ونقل عمومی، فضای سبز همگانی، مزایای شهر و روستا، کاهش وابستگی به خودرو شخصی، امکان مدرسه و سکونت برای همه، تعادل اقتصادی، تنوع کاربری، خوداتکایی اقتصادی، فرصت‌های اشتغال، کاربری مختلط و کاربری پاسخگو به نیاز روزانه نسبت به سایر مدل‌های ارائه شده در پژوهش‌های پیشین کامل‌تر است.

evaluating the effectiveness of the local planning model in contemporary cities

uncontrolled urban developments threaten the livability of cities by creating numerous economic, and social problems. urban divisions, which were called mahalleh (traditional neighborhood) in iran in the past, have lost their function. therefore, the aim of the current research is to present a model of development according to the dimensions of the traditional neighborhood and modernized with the needs and desires of the residents of today’s cities. previous studies on mahaleh and local planning issues were reviewed, and the innovation of the current research is that it focuses on different dimensions of development. also, the characteristics of mahaleh in the countries of iran, morocco, and turkey were investigated, and after extracting the variables of traditional neighborhood with method of content analysis and modernizing it, a new model for the development of the contemporary city was presented. this research is descriptive-analytical in terms of method. the method used is the partial least squares (pls) method. the components extracted from mahaleh in the countries of iran, turkey and morocco were proposed in the form of a questionnaire consisting of 56 questions, and the opinion of professionals and urban specialists was asked, and non-probability sampling of the targeted model was used. also, the proposed model was evaluated by pls software. and finally, due to the meaningfulness of the relationships between the variables, the proposed model is confirmed simultaneous attention to environmental, physical, economic and social dimentions in planning urban division will advance to local development, and after comparing the results extracted from the current research, environmental and economic variables are more complete than other models presented in previous researches.