پهنه‌بندی خطر سیلاب شهری با استفاده از تحلیل شبکه (anp) و منطق فازی، مطالعه موردی: شهر مراغه

هدف از این پژوهش پهنه‌بندی خطر سیلاب در شهر مراغه به دلیل سیلاب ناشی از طغیان رودخانه صوفی چای می‌‌باشد که برای این منظور از لایه‌های اطلاعاتی شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از آبراهه، فاصله از رودخانه، کاربری زمین، تراکم ساختمانی و تراکم جمعیتی استفاده شده است. براساس نظر کارشناسان و شناخت منطقه، وزن‌دهی لایه‌ها به روش تحلیل شبکه (anp) با استفاده از نرم‌افزار سوپردسیژن انجام شد. با توجه به ضرایب به‌دست آمده در مدل anp عامل آبراهه با ضریب 0.75 بیش‌ترین ارزش و عامل کاربری اراضی با ضریب 0.0895 کم‌ترین ارزش را برای ایجاد سیل به خود اختصاص داد و سپس تمامی لایه‌ها در محیط gis فازی سازی شده و در نهایت با وزن‌دار کردن لایه‌ها و تلفیق آن‌ها به روش گاما، نقشة نهایی پهنه‌بندی سیلاب تهیه گردید. نتایج نشان می‌دهد، پهنه‌های با خطر سیل‌گیری خیلی زیاد در مرکز شهر حاشیه رودخانه صوفی چای با مساحت 3.126 هکتار به ترتیب در نواحی 1، 2 و 3 و پهنه‌های با خطر سیل‌گیری کم در حاشیه شهر با مساحت 13.598 هکتار در نواحی 5 و 7 واقع گردیده‌اند. نتایج حاصل از تلفیق مدل‌های anp و fuzzy در تائید مطالعات پیشین، حاکی از کارایی بالای آن‌ها در تعیین مناطق با ریسک بالای سیلاب می‌باشد و ضرورت دارد در فرایند برنامه‌ریزی و آمایش به‌ویژه ارزیابی خطر این سطوح پهنه‌بندی شده مدنظر قرار گرفته شود.

urban flood hazard zoning using fuzzy-analytic network process (anp), case study: maragheh city

the purpose of this study is to zone flood risk in the city of maragheh due to floods caused by the inundating of the sufi chai river. the criteria being used included the distance from the river, distance from drainage lines, population density, residential density, slope, dem, aspect, and land use. based on the experts’ opinion and knowledge of the area, the layers were weighted by network analysis process (anp) method using super decisions software. according to the coefficients obtained in the anp model, the waterway factor with a coefficient of 0.75 score had the highest value and the land use factor with a coefficient of 0.09 had the lowest value for creating floods, and then all layers were fuzzy in gis and with weight hanging the layers and combining them by gamma method, the final flood zoning plan was prepared. based on the results, areas with very high flood risk were in the city center along the sufi chai river with an area of 3.126 ha. they are located in areas 1, 2 and 3 and districts with low flood risk in the outskirts of the city having an area of 13.595 ha in areas 5 and 7, respectively. the results from integration of anp and fuzzy models, as approved in previuos studies, indicate their high efficiency in identifying the areas with high flood risk. therefore, it is essential to consider the zoning layers in planinig proceses, particularly rsik assessment.