فرهنگ سیاسی و مبانی نظری پادشاهی و سلطنت؛ بررسی تطبیقی فره ایزدی و ظل‌اللهی

پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی مبانی نظری دو مفهوم فره ایزدی و ظل‌اللهی از خلال متون تاریخی و روایی اندیشمندان مسلمان است و در پی پاسخ به این پرسش‌هاست که تشابه و تمایز این دو چیست؟ و آیا می‌توان ظل‌اللهی را در تداوم فره ایزدی دانست؟ برخلاف تصور رایج که این دو اندیشه را از یک جنس بر می شمارند، فرض اصلی مقاله، این است که فره ایزدی و ظل‌اللهی، به‌رغم برخی وجوه مشترک، تفاوت‌ها و تمایزات مهمی با یکدیگر دارند. نتایج این پژوهش که با روش مقایسه‌ای و تبیین تاریخی صورت گرفته مشخص می‌کند این‌دو، متعلق به دو منظومه‌ی فرهنگی در تاریخ ایران هستند، که تنها در شرایط خاص دوره‌ی خود، امکان ظهور و بروز داشته‌اند. از این‌رو، فره ایزدی؛ باید در متن فرهنگ سیاسی نظام پادشاهی ایران باستان، و ظل‌اللهی؛ در نظام سلطنت دوره اسلامی فهم شود.