جستاری بر تاریخ روابط فرهنگی و سیاسی ایران و آمریکا در عصر ناصری

قدرت روزافزون روسیه و انگلستان در ایران و ضعف شاهان قاجار در مقابل زیاده خواهی‌های این دو کشور، موجب شد دولت‌مردان ایران برای جلوگیری از هرگونه رویارویی نظامی که می‌توانست پیامدهای جبران ناپذیری چون عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای در پی داشته باشد، درصدد برآیند تا راه گریزی از بن بست سیاسی موجود بیابند. ارتباط دیپلماتیک با نیروی سوم، گزینه‌ای بود که از همان دوران جنگ‌های ایران و روسیه در زمان فتحعلی شاه با ایجاد ارتباط با فرانسه آغاز شد. تجربه ناموفقی که سایر شاهان قاجار نیز بدان توجه کردند و با انگیزه کاستن فشار دولت‌های روسیه و انگلیس، خطر تجربه دوباره آن را پذیرفتند. در دوران سلطنت ناصرالدین شاه جهت نیل به این هدف، دولت تازه تاسیس و جوان آمریکا با پیشنهاد میرزاتقی خان امیرکبیر که پیش‌بینی می‌کرد این کشور یکی از قدرت‌های جهان در آینده خواهد شد، مورد توجه قرار گرفته، برقراری روابط با آمریکا اصل اولیه سیاست خارجی ایران شد. بررسی تاریخ روابط ایران و آمریکا و انتخاب این کشور به عنوان نیروی سوم در سیاست خارجی ایران در دوران سلطنت ناصرالدین شاه از یک سو، و انگیزه‌های متقابل دولت آمریکا در ایجاد ارتباط با ایران از سوی دیگر، موضوع اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد که با استفاده از روش تحقیق تاریخی با شیوه توصیفی ـ تحلیلی بر اساس منابع و مآخذ کتابخانه‌ای مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.