واکاوی دلایل حمایت، همراهی و همگرایی‌ فکری اصحاب مذاهب اسلامی؛ زیدیه، معتزله و مرجیه با نخستین قیام‌های سادات حسنی تا سال 145 هجری

سرآغاز خیزش حسنیان برای به دست آوردن قدرت به دوره‌ی اموی باز‌می‌گردد، که با واکنش‌های متفاوت ارکان قدرت غیر رسمی جامعه همراه ‌بود و طیفی متنوع از حامیان را برای مقابله با قدرت حاکم، گرد هم آورد. اگر چه پژوهشگران، ابعاد مختلف قیام‌های حسنیان را مورد واکاوی قرار داده‌اند، اما در مقاله‌ی حاضر، با رویکردی تحلیلی، دلایل حمایت یا همراهی برخی اصحاب مذاهب اسلامی؛ زیدیه، معتزله، مرجیه با نخستین قیام‌های حسنیان؛ از نسل حسن مثنی، مورد توجه قرار گرفته ‌است. بر اساس بررسی انجام ‌شده، نزدیکی برخی آرا حسنیان همچون اعتقاد به افضلیت علمی و وراثتی محمد و برادرش ابراهیم بر سایر مدعیان رهبری، لزوم قیام علیه حاکم جایر و برداشت معنای نجات‌بخشی از لقب «مهدی»، ویژگی‌هایی است که بیشترین تاثیر را در حمایت یا همراهی اصحاب مذاهبی همچون معتزله و مرجیه با نخستین قیام‌های سادات ‌حسنی داشته ‌است. ضمن آن‌که اعتقاد گروهی از خاندان اهل‌بیت از سادات ‌حسینی به لزوم مبارزه‌ی مثبت با حاکمیت جایر، منجر به همگرایی حداکثری آنها با حسنیان، حضور در قیام‌های آنان و شکل‌گیری نهایی فرقه‌ی زیدیه شده‌ است.