روابط سیاسی-فرهنگی ایران و آلمان و شکل گیری کارخانه های صنعتی تبریز از اواخر قاجار تا پایان پهلوی اول

تبریز از اولین شهرهای متاثر از جهان صنعتی در ایران ‌است. آلمان در ابتدای توجه‌اش به ایران در اواخر قرن سیزدهم شمسی و دوران مشروطه عنایت ویژه‌ای به تبریز داشت و فعالیت‌های صنعتی و بازرگانی خود را در این شهر گسترش داده بود. محصول این تعاملات ساخت تعدادی کارخانه‌ی صنعتی در تبریز بود که آلمانی‌ها به طرق مختلف، نظیر تامین ماشین‌آلات، سرمایه‌گذاری مالی و تامین نیروی انسانی در ایجاد آنها نقش داشته‌اند. هدف این پژوهش شناسایی تاثیر این روابط در شکل‌گیری و تغییر کالبدی و ساختاری معماری کارخانه‌های صنعتی تبریز است. پژوهش حاضر به روش کیفی و با راهبرد توصیفی-تحلیلی به مطالعه‌ی تطبیقی میان ویژگی‌های معماری مشترک کارخانه‌های صنعتی تبریز و آلمان در بازه‌ی چهل‌ساله‌ی 1289 تا 1329ش (1910 تا 1950م) پرداخته است. داده‌ها از طریق مطالعه‌ی سفرنامه‌ها، اسناد رسمی کارخانه‌ها، خاطرات و مشاهدات میدانی جمع‌آوری شده ‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تشابه عمده میان ساختارهای کارخانه‌های چرم‌سازی، نساجی و پارچه‌بافی ساخته‌شده در تبریز و دو ایالت باواریا و میلنهم در آلمان در پلان و سازمان فضایی و مصالح و سازه‌‌ی اجرایی است. آنچه که معماری این دو را از هم متمایز می‌سازد، جزئیات و تزئینات به‌کاررفته در بناها است که بیشتر رنگ و بویی محلی دارند.

political-cultural relations between iran and germany and the construction of tabriz industrial factories from the late qajar to the end of pahlavi i era

political-cultural relations between iran and germany and the construction of tabriz industrial factories from the late qajar to the end of pahlavi i era farnaz farajikalajahi[1], mahdiyeh yaldae[2], ahad nejad ebrahimi[3]  abstracttabriz is one of the first cities in iran affected by the industrial world. at the beginning of its attention to iran in the late thirteenth century ah and the constitutional era, germany paid special attention to tabriz and expanded its industrial and commercial activities in this city. the product of these interactions was the construction of several industrial factories in tabriz, which the germans had contributed to various means of supplying machinery, financing, and providing human resources to them. this study aims to determine the impact of these relations in the construction, physical and structural change of tabriz industrial factories. the present study is based on qualitative method with a descriptive-analytical strategy, which conduct a comparative study between the common architectural features of the industrial factories of tabriz and germany in the period between 1289 and 1329 ash. (1910-1950). the data are collected through the study of travelogues, formal documents of factories, memories and field observations. the results show that the main similarity between the structures of leather, fabric and textile factories built in tabriz and the two states of bavaria and mülheim in germany are in plan, spatial organization, materials and structures. what distinguishes the architecture of the two is the details and decorations used in the building, which mostly have a local sense. keywords: industrial heritage, industrial architecture, pahlavi i, tabriz, germany.  [1] esr in heriland marie sklodawska-curie project, newcastle university, uk. (corresponding author) (farnaz.faraji@newcastle.ac.uk)[2] m.a. in iranian architecture studies, art university of isfahan. (m.yaldae@gmail.com)[3] assistant professor of architecture and urbanism, art university of tabriz. (ahadebrahimi@tabriziau.ac.ir)