وضعیت اشیا و آثار متعلق ‌به بقعه‌ی‌ شیخ‌صفی‌الدین‌اردبیلی از دوره‌ی صفویه تا پهلوی ‌اول بر پایه‌ی اسناد

مجموعه‌ی آثار بقعه‌ی ‌شیخ‌صفی یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های ‌هنری در ایران است. اهمیت و قداست این بقعه، موجب شد هدایا و نذورات مختلفی در طی سال‌ها در این مجموعه جمع‌آوری شود. پس از به‌قدرت‌رسیدن سلسله‌ی صفویه، ارزش و اهمیت این آثار افزون‌تر شد؛ اما با سقوط صفویه از توجه و رسیدگی پادشاهان ایران به این بقعه تا حدود زیادی کاسته شد. ازاین‌رو، برخی اموال‌ و نفایس آن در طول منازعات داخلی و حملات خارجی به غارت رفت. با شکل‌گیری نظام مشروطه و ایجاد سازوکارهای نوین اداری، اقداماتی برای رسیدگی به امور بقعه و صورت‌برداری از نفایس آن آغاز شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که در دوره‌ی قاجار، به‌علت عدم نظارت حکومت مرکزی بر متولیان بقعه و استمرار روند نامناسب تولیت موروثی، آثار و اموال ‌بقعه در وضعیت‌ نامناسبی قرار داشت. در دوره‌ی پهلوی ‌اول، اموال ‌بقعه، شناسایی، صورت‌برداری و کارشناسی شد و سپس به‌منظور مرمت و حفاظت بیشتر، بخش عمده‌ی آثار بقعه به موزه‌ی ‌ملی ایران منتقل شد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از منابع تاریخی کتابخانه‌ای و اسنادی، وضعیت و سیر تاریخی اشیای نفیس بقعه‌ی ‌شیخ‌صفی را از دوره‌ی صفویه تا پهلوی‌اول بررسی کند. روش تحقیق، کتابخانه‌ای و تطبیق ‌و تحلیل منابع بوده ‌است و اطلاعات، پس از جمع‌آوری و سازمان‌دهی، تجزیه‌وتحلیل ‌شده‌اند.

status of objects and artifacts belonging to the tomb of sheikh safi al-din ardabili from the safavid period to the pahlavi i based on documents

sayed massoud sayed bonakdar,[1] vahid emami jom‘a[2] abstractthe collection of works of sheikh safi’s tomb is one of the most important collections of art in iran. the importance and sanctity of this tomb led to the collection of various gifts and votive over the years. after the rise of the safavid dynasty, the value and importance of these works increased. however, with the fall of the safavids, the attention of the kings of iran to this tomb greatly reduced. hence, some of its property and valuables looted during internal conflicts and foreign attacks. with the formation of the constitutional system and the creation of new administrative mechanisms, some measures were taken to take care of the affairs of the tomb and to register its treasures. the findings show that in the qajar period, due to the lack of supervision of the central government over the custodians of the tomb and the continuation of the inappropriate process of inheritance trusteeship, the works and property of the tomb were in an unfavorable situation. during the pahlavi i period, the tomb property identified, registered and examined, and then most of the tomb works transferred to the national museum of iran for further restoration and protection. the present study intends to use the historical sources of libraries and documents in order to study the status and historical course of exquisite objects in the tomb of sheikh safi from the safavid to the pahlavi i period. the research is based on library method, comparision, and resource analysis and the information was collected and organized and analyzed. [1]assistant professor, department of history and iranian study, university of isfahan (corresponding author), (sm.sbonakdar@ltr.ui.ac.ir).[2] ma. student islamic iran history, university of isfahan (vahidemamijomeh@yahoo.com)received in 14 december 2020, accepted 4 may 2021