تاثیر عوامل زمینه‌ساز سیاسی بر جایگاه عیّاران در درگیری‌های نظامی‌ و مذهبی بغداد در دوره آل‌بویه

استقرار حاکمیت آل بویه بر بغداد در قرون چهارم و پنجم قمری، زمینه ساز روندی از درگیری های نظامی و مذهبی با عملکرد تاثیرگذاری رقابت های مادی نظامیان (ترک و دیلم) بر درگیری های مذهبی (شیعیان و اهل تسنّن) در جامعه شد. در این میان، عیاران به بازوهای عملیاتی نیروهای نظامی تبدیل شدند.در نوشتار حاضر تلاش شده است با بررسی تاثیر عوامل زمینه‌ساز سیاسی بر فعالیت عیّاران در درگیری های نظامی و مذهبی ، جایگاه این گروه در این درگیری ها تبیین شود. گزارش‌های تاریخی گواه آن است که حاکمیت سیاسی بغداد با رویکرد مذهبی شیعه‌گرایانه، زمینه ساز سه دورۀ متفاوت برای فعالیت عیاران بوده است. بر این اساس، در بازۀ زمانی 334-367 ق. عیّاران در پیوستگی با روند درگیری های نظامی و مذهبی بوده اند، اما پس از دورۀ رکود فعالیت آنها طی سال های 367 -379 ق، قدرت‌گیری دوبارۀ این گروه در سال های 379 -447 ق. با استقلال نسبی از روند درگیری های یادشده همراه بود و عیّاران در این دوره مسیر خویش را با فعالیت هایی چون غارت های مستقل از درگیری های نظامی و مذهبی، هماوردی با نیروهای نظامی و نقش آفرینی در ساختار حکومتی آل بویه در پیش گرفتند. [1]. استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء(س)، تهران m.barani@alzahra.ac.ir[2]. کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه الزهراء(س)، تهران h_kargar88@yahoo.com

the impact of political underlying factors on the position of ayyar in the military and religious conflicts in baghdad during the al-buwayhid period

the impact of political underlying factors on the position of ayyar in the military and religious conflicts in baghdad during the al-buwayhid periodmuhammad reza barani[1]hengameh kargar[2]  the establishment of the buwayhid dynasty in baghdad in the fourth and fifth ah centuries paved the way for a process of military and religious conflicts due to the effect of the influence of military rivalries (turks and deylam) on religious conflicts (shiites and sunnis), consequently, the ayarans became the operational arms of the military.this article is an attempt to describe the position of this group in the military and religious conflicts by examining the influence of political underlying factors on ayaran’s activities. shi’ism has paved the way for three different periods of ayyar activity. accordingly, in the period 334-367 ah. the ayarans were involved in the course of military and religious conflicts, but after a period of inactivity during the years 377 379 ah, the group regained power in 379-447. during this period this group gained relative independence from the above-mentioned conflicts, but instead organized looting independent of military and religious conflicts, confronted with military forces, and create a map in the al-buwayh government structure.keywords: al-buwayh, baghdad, ayaran, military competitions, religious conflicts [1] . assistant professor of history, alzahra university, m.barani@alzahra.ac.ir[2].   ma in history of iran, alzahra university,  h_kargar88@yahoo.com