اعتبارسنجی گزارش های تاریخی کتاب «استتار الامام»: منبعی برای بازنویسی تاریخ سیاسی- فرهنگی اسماعیلیان پیشاافریقیه

در این مقاله، از طریق تطبیق گزارش های تاریخی کتاب استتار الامام با گزارش های منابع غیراسماعیلی تلاش می شود میزان اعتبار این کتاب به‌عنوان یک منبع تاریخ نگارانه در بازسازی تاریخ اسماعیلیانِ پیش از سال 297 هجری بررسی و تحلیل شود. نتایج نشان می دهد که مراجعه ی انتقادی به آثار اسماعیلی در کنار منابع غیراسماعیلی می تواند به‌عنوان گام مهمی در بازسازی تاریخ فاطمیان در دوره ی ستر حائز اهمیّت باشد و به رفع ابهامات تاریخی این فرقه به‌ویژه در دوره‌ی زمانی مذکور  که مابین شهادت امام جعفر صادق(ع) تا قدرت‌یابی فاطمیان در افریقیه می باشد کمک شایانی بکند. نتایج این مقاله از طریق مقابله‌سازی گزارش های کتاب استتار الامام با گزارش های منابع غیر اسماعیلی نشان می دهد که به دلیل سرّی بودن دعوت اسماعیلیه در دوران ستر، بازسازی برخی رخدادهای مرتبط با تاریخ این فرقه در این دوران تنها از طریق منابع داخلی آنان میسر است، امری مهم که غفلت یا عدم توجه کافی به آن تا به امروز سبب ارائه ی گزارش هایی نارسا و گاه متناقض از تاریخ سیاسی و فرهنگی این دوران گمشده از تاریخ اسماعیلیان شده است. گردآوری داده ها در این مقاله به شیوه ی کتابخانه ای و تحلیل داده ها مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تطبیقی است. 

validation of the historical reports of the book “estitār al-emām” a source for rewriting the political-cultural history of the pre-african ismailis

in this article, by comparing the historical reports of the book estirār al-emām with the reports of non-ismaili sources, an attempt is made to examine and analyze the validity of this book as a historiographical source in reconstructing the history of the ismailis before 297 ah. the results show that a critical reference to ismaili works along with non-ismaili sources can be an important step in reconstructing the history of the fatimids during the absence era and help to remove the historical ambiguities of this sect, especially in the period between martyrdom of imam ja‘far sadegh (pbuh) until the fatimids’ gain power in africa. comparing the reports of the book estitār al-emām with the reports of non-ismaili sources show that, due to the secrecy of the ismaili invitation during the absence era, some events related to the history of this sect in this period can reconstructed only through internal sources. it is an important fact that has neglected or not paid enough attention and led to inaccurate and sometimes contradictory accounts of the political and cultural history of this lost period of ismaili history. data collection in this article is in library method and data analysis is based on qualitative content analysis with a comparative approach