جریان‌های شعوبی غیرایرانی در سده‌های نخستین اسلامی

اگرچه جنبش شعوبیه ی ایران حرکتی وسیع و دارای ابعاد متنوع بود، جریان شعوبی گری در جهان اسلام تنها به ایرانیان منحصر نبود. حکومت قوم گرای اُموی با محوریت دادن به عرب در امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، زمینه ی نارضایتی سایر اقوام ساکن در سرزمین های اسلامی را فراهم کرد. سیاست های امویان در اندیشه و قلمِ جریان ضدشعوبی عصر عباسی تداوم یافت و واکنش نخبگان و توده های غیرعرب مسلمان نسبت به این تفکر تبعیض آمیز به اشکال مختلف نمایان شد. این پژوهش در پی یافتن جریان های مختلف جنبش شعوبی گری در میان اقوام غیرعرب مسلمان، به استثنای ایرانیان، در سده های نخستین اسلامی است. نتیجه ی بررسی ها نشان می دهد که نخبگان گروه های قومی بزرگ تر و مهم تر در جهان اسلام با تکیه بر توان فرهنگی و پیشینه ی تمدنی خود در برابر تحقیرهای ضدشعوبیان ایستادگی و افتخارات خود را مطرح کردند. نبطی ها، قبطی ها، مولدان اندلسی ، سیاهان حبشی-سودانی و ترکان پنج گروه قومی بزرگی بودند که در برابر برتری طلبی عربی واکنش نشان دادند. گرچه از نخبگان این اقوام، میراث مکتوب انگشت شماری باقی مانده است، با تکیه بر گزارش های منابع تاریخی، ادبی و دینی موجود می توان دریافت که نخبگان این گروه ها تلاش کردند تا افتخارات خود را بیان و دلایل برتری خود بر اعراب را نظریه مند کنند.

Establishing new schools in Sistan (from formation until the end of the first Pahlavi I)

Although the Iranian Shiite movement was a broad motion and had various dimensions, the Shu‘ubi movement in the Islamic world was not limited to Iranians. By focusing on the “Arabs” in political, social and economic affairs, the nationalist Umayyad government created the discontent of other ethnic groups living in Islamic lands. The policies of the Umayyads continued in the minds and writings of the anti-Shu‘ubi movements of the Abbasid era and reflected the reaction of the Muslim elites and non-Arab masses to this discriminatory thinking in various forms. This study seeks to find different currents of the Shu‘ubi movement among non-Arab Muslim nations, with the exception of Iranians, in the early Islamic centuries. The results of the study show that the largest and most important ethnic elite groups in the Islamic world, based on the cultural power and history of their civilization, propound their persistence and honors against the anti- Shu‘ubi contempt. The Nabataeans, the Copts, the Andalusians, the Abyssinians-Sudanese, and the Turks were the five major ethnic groups that demonstrated resistance to the superiority of Arab. Although only a handful of written heritage have left from the elites of these nations, relying on reports from historical, literary, and religious sources, it can be understood that the elites of these groups try to express their honors and theorized their reasons for superiority over Arabs.