تجلّی رستاخیز در پنج گنج نظامی‌

معاد در کنار توحید و عمل صالح، پایه های فکری نظامی‌را تشکیل می‌دهند. در تاریخ شعر فارسی، هر یک از شاعران به تناسب نگرش و جهان بینی خود، به گونه ای دنیا و جهان مادی عصر خود را شناخته و به توجیه آن در شعرهایشان پرداخته اند، اما دید نظامی‌و نگرش و جهان بینی وی، درباره‌ی دنیا و آخرت، به طور کلی گسترده‌تر و کامل‌تر به نظر می‌رسد. گسستن از دنیا و تلاش برای دستیابی به حیات اخرویِ سعادتمندانه، مغز کلام و شعر نظامی‌است. او هر جا که از دنیای حاضر و اکنونِ آدمی‌سخن گفته، به آن دنیا و روز قیامت و مکافات هم اشارتی نموده است و همواره بازگشت آدمی‌ان به اصل و مبدا آفرینش و معاد جسمانی آنها را متذکّر می‌شود؛ در حقیقت، نظامی‌نه تنها واقعیّت های دنیای مادی را می‌بیند و از نیک و بد آن سخن می‌گوید، بلکه فراتر از آن، چشم به دنیایی برتر و افقی روشن‌تر دارد. در این مقاله سعی شده است تا سیمای معاد در آثار نظامی‌و به ویژه مخزن الاسرار، بر اساس آیات قرآن و احادیث، تجزیه و تحلیل گردد و ارتباط آن با مقولاتی چون دین، دنیا، مرگ، عدل و مغفرت تبیین شود.