بررسی«طلب»در مثنوی مولانا

بنابر اعتقاد اکثر عرفا، اوّلین منزل در سلوک طریقت، طلب و شوق انسان برای بازگشت به وطن اصلی خویش است. این شوق و میل به بازگشت به اصل خویش به مصداق،کُلُّ شَیْ ٍ یَرْجِعُ اِلی? اَصْلِه(هرچیزی به اصلِ خویش باز می گردد) نه تنها در انسان، بلکه در تمامیذرّات عالم هستی جریان و سریان دارد.جزو ها را روی ها سویِ کُل استبلبلان را عشقْ با روی گُل است(مثنوی، 1/767 )آنچه از دریا به دریا می روداز همآن جا کآمد، آن جا می روداز سَرِ کُه سیل هایِ تیزْ رووزتنِ ما جان ِ عشق آمیز رو(مثنوی،1/772 ـ771) مولوی نیز از همان نخستین ابیات مثنوی ( نَی نامه ) سخن خود را با دعوت به گوش فرا دادن به درد دل های«نَی»آغاز می -کند که به سبب دوری از نیستان، شکوه سر می کند و از آنجا که به اعتقاد اکثر پژوهش گران، تمام مثنوی در هجده بیت«نَی نامه»خلاصه شده است، مثنوی مولانا به عبارتی، داستان همین شوق و طلب است و بیشتر حکایات فراوانی که مولانا در مثنوی بیان می کند، به نوعی هدفش برافروختن شعله ی«طلب» و اشتیاق در دل سالکان راه حقّ است.این مقالهکوششی است در بررسی موضوع «طلب» از نگاه مولانا که پس از مقدّمه و نظر تعدادی از مشایخ صوفیّه در این مورد، دیدگاه خاصّ مولانا را در ارتباط با این مقوله در مثنوی پی گیری می کند.نوع روش تحقیق در این مقاله عمدتاً تجزیه و تحلیل عقلانی و به صورت کتابخانه ای است.نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمده آن است که: چون مولانا مثنوی را در حالت شور و سماع و مستی می سروده نکات عرفانی، به صورت پراکنده در خلال حکایت های آن بیان شده استو برای دریافت دیدگاه مولانا در خصوص هر کدام از آنها ناگزیر باید شش دفترِ مثنوی را با دقّت هر چه تمام تر جُست و جُو کرد. این پژوهش تلاشی برای گردآوری و استخراج دیدگاه مولانا در زمینه-ی«طلب» بهگونه ای منظّم و منطقی است. با این هدف که پژوهندگان نکات عرفانی مثنوی برای بررسی این مقوله، نیازی به مطالعه ی تمام مثنوی نداشته باشند.