برخی ظرافتهای بلاغی در اشعار نظامی با رویکرد صورتگرایانه

زبان نظامی در منظومه‌هایش زبانی برجسته و منحصر به خود اوست. نظامی همواره تلاش می‌کند با دقت و ظرافت فراوان سخنانی تازه بیافریند و از تقلید شاعران دیگر بپرهیزد. او به اهمیت فرم و زبان شعری آگاه است به همین منظور در زمینه‌ی واژگان، آرایه‌های ادبی و دستورزبان به نوآوری و آشنایی‌زدایی می‌پردازد و همین مساله برجستگی زبانی شعر او را سبب می‌شود. حوزه‌ی دستورزبان و نحو، یکی از زمینه‌های مورد توجه نظامی است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به این مساله پرداخته شد که نظامی با چه شگردها و تمهیداتی به تصرف در زمینه دستور زبان پرداخته و سال‌هایی بس طولانی پرچمدار خلاقیت زبانی در شعر فارسی شده‌است. نتیجه بررسی‌ها نشان داد که برخی از شگردهای نظامی در ایجاد ظرفیت‌های نحوی زبان و زایایی آن عبارتند از: ایجاد معانی متعدد در کلام با خوانش‌های متعدد، استفاده از ظرافت‌های پنهان لغات، استفاده از شیوه‌ی همنشینی کلمات برای ایجاد زیبایی‌های دیداری و القای مفهوم، ایجاد هماهنگی‌های لفظی و افزایش موسیقی شعر، به هم‌ریختن اجزای جمله و جا‌به‌جاکردن کلمات و ضمایر برای تاکید و ایجاد هماهنگی، جا‌به‌جاکردن حرف نفی و ایجاد ایجاز. برای این مقاصد، از چگونگی همنشینی واژگان در محور افقی، سود می‌جوید. کلمات چند معنایی به کار می‌گیرد و با معانی ثانوی کلمات، معانی تودر تو ایجاد می‌کند از توازن آوایی کلمه‌ها برای زیبایی‌آفرینی و القای هر چه بیشتر مفاهیم بهره می برد. همه‌ی این‌ها، ظرافت‌های بلاغی منحصر به خود او را به وجود آورده است.

some rhetorical delicacies in nizami poems with a formalist approach

the nizami language in its poems is its prominent and unique language. nizami has always tried to create new words with great care and avoid imitation of other poets. he is aware of the importance of poetic form and language, so he innovates and deconstructs his vocabulary, literary arrays, and grammar, which is why his poetry linguistic prominence. the field of grammar and syntax is one of the areas of nizami interest.in this descriptive-analytical method, this paper deals with the ways in which the nizami has mastered grammar and has long been the flagship of linguistic creativity in persian poetry.the results showed that some of the nizami techniques for building syntactic capacities of the language and its visualization are: generating multiple meanings in the word with multiple readings, using hidden vocabulary delicacies, using the word syntax to create visual aesthetics and induction. the concept is to create verbal harmony and enhance the music of the poem, to disrupt the components of the sentence and to move the words and pronouns to emphasize and to harmonize, to displace the negative word, and to create impetus. for these purposes, he benefit from how words are aligned horizontally. it uses multipurpose words, and with the secondary meanings of the words, it creates your nuanced meanings. all of this has created her own rhetorical delicacies.