زبان عرفان از منظر ذات‌گرایان و ساختارگرایان

بحث و بررسی در زمینه متعلق تجربه عرفانی، برخورداری از واقعیت یا عدم آن، ازجمله مباحث مهم فلسفی در دین بوده است. درصورت اثبات واقعیت متعلق تجربه عرفانی می توان سخن از ویژگی ها و صفات آن به میان آورد. این موضوع به ویژه از قرن 19 به این سو در مغرب‌زمین مورد توجه فیلسوفان دین قرار گرفت. مسیله اصلی در این زمینه اثبات امر متعالی و به تعبیر متکلمان در حوزه ادیان ابراهیمی «وجود خداوند» است. درصورت اثبات ذات و واقعیت داری در تجربه عرفانی سخن از وجود خداوند و اثبات آن به میان می‌آید. درصورت عدم اثبات متعلق تجربه عرفانی و یا اثبات واقعیت ناداری آن، اثبات وجود باری از راه این استدلال منتفی است. نظریه پردازان در این زمینه در یک نگاه کلی به دو دسته ذات گرایان و ساختارگرایان قابل تفکیک هستند. دسته اول به عینیت تجربه عرفانی قایل اند، درحالی که گروه دوم عینیت متعلق تجربه عرفانی را منکر هستند. در این نوشتار با طرح موضوع متعلق تجربه عرفانی به نقد مهم ترین نظریه های فلسفی در مغرب زمین و سپس با طرح نظریه علامه طباطبایی و ذکر مبانی فلسفی وی تا انجام، کاری تطبیقی در این زمینه را انجام داده‌ایم.