تاثیر بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی بر مولوی در ساحت قبض و بسط

اهمیت تاثیر و تاثر عقاید، در عرفان اسلامی بحثی مهم و جدی است. در این پژوهش نگاهی اجمالی به تجارب و احوال قبض و بسط صوفیان بزرگ روزگار پیش از مولوی داشته‎ایم تا از این چشم‎انداز به بررسی نقش به سزای بازتاب آن سنت‎ها در آفرینش و تکوین تجارب مولوی در موضوع قبض و بسط بپردازیم. قبض و بسط در نزد صوفیان نخستین جایگاهی داشت که بیشتر بر محور قبض و اندوه خاطر بود. در سیر تحول تاریخی تصوف اندک اندک تجارب عارفان و تفسیر آنان از آن تجربه‎های معنوی و نیز چشم‎اندازشان به هستی سبب غلبه یکی از این دو حال بر دیگری ‎می‌شده است. پژوهش حاضر به تحقیق در ردیابی تاثیرات بسطامی و خرقانی بر مولانا و در چارچوب غزلیّات شمس بسنده کرده و بر این باور است که بایزید به جهت غلبه سکر و سرمستی و گشادگی خاطر و نگرشی که درباره رابطه انسان و خدا برپایه محبت و فنای از خود و بقای به خداوند و نیز وحدت وجود دارد، و خرقانی به جهت غلبه قبضِ برخاسته از غربت در دنیا و جدایی از وطن ازلی و همچنین مهم ترین اندیشه او در باب فنا و نیستی بر مولانا تاثیر داشته‎اند.