واکاوی رگه های فلسفه خداشناسی لایب نیتس در عرفان مولوی

یکی از پرسش های بنیادین انسان، پرسش از چیستی و هستی خدا است که مکاتب فلسفی، کلامی و عرفانی بنابر روش خود به آن پاسخ می دهند. از همین رهگذر با خوانش آراء معرفتی مولوی و آراء فلسفی لایب نیتس ، می توان دریافت که در پس پدیده ها و مظاهر عالم آفرینش، وجودی است نامتناهی، سرمدی، واحد ، آگاه و کامل. هر دو متفکر، این وجود نامتناهی را خدا می نامند. از این رو خدا را مرکز و محور عالم آفرینش ، علت فاعلی و علت غایی همه موجودات و مکوّنات می دانند که هستی سایه وار موجودات، مرهون این مرکزیت است. این مقاله به روش تحلیلی- مقایسه ای به واکاوی رگه های فلسفه خداشناسی لایب نیتس در اندیشه مولوی می پردازد. نتیجه پژوهش، حکایت از آمیختگی فلسفه غرب و عرفان شرق در ذهن و زبان این دو اندیشمند دارد که در دو فرهنگ و زبان مختلف می زیسته اند؛ به گونه ای که مظاهر عالم آفرینش و انسان را هم چون آینه ای می دانند که خدا در آن انعکاس یافته است. 

an analysis of leibniz's philosophy of theology in rumi's mysticism

one of the fundamental questions of man is the question of what and the existence of god, to which the philosophical, theological and mystical schools answer according to their own method. in this way, by reading the epistemological views of rumi and the philosophical views of leibniz, it can be seen that behind the phenomena and manifestations of the world of creation, there is an infinite, eternal, single, conscious and complete existence. both thinkers call this infinite being god. hence, god is considered the center and axis of the universe of creation, the actual cause and the ultimate cause of all beings and the universe, to which the shadowy existence of beings owes its centrality. this article deals with the analytical-comparative method of analyzing the traces of leibniz’s philosophy of theology in rumi’s thought. the result of the research indicates the fusion of western philosophy and eastern mysticism in the minds and languages ​​of these two thinkers who lived in two different cultures and languages; in such a way that the manifestations of the universe and man are considered as a mirror in which god is reflected.