از مصاحبت سیمرغ تا منتقد سیاسی و اجتماعی (سیری در اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی عطار)

عطار بی تردید از استثنائات عرفان ایرانی و اسلامی است. آفرینش آثار ارزشمندی چون منطق الطیر، الهی نامه و مصیبت نامه، خود به تنهایی شاهدی کافی برای بزرگی و عظمت اندیشه و سترگی جایگاه او در عرفان و تصوف است. با این وجود  درخشش عطار در حوزه ی عرفان و تصوف موجب مغفول ماندن بسیاری از ابعاد اندیشگانی او شده است؛ که یکی از آنها تاملات سیاسی و اجتماعی اوست. در این مقاله، با روش تحلیلی-توصیفی برآنیم تا با بررسی و تحلیل نمونه هایی از شعر عطار در ارتباط با مکتب عرفانی که به آن تعلق داشته و در بستر سیاسی اجتماعی قرن ششم به شرح اندیشه های اجتماعی و سیاسی او بپردازیم. بنابراین، ابتدا آثار او را از منظر اجتماعی ارزیابی می کنیم و موضع او در مواجهه با جامعه را مورد بررسی قرار می دهیم و سپس به ظرفیت سنجی سیاسی آثار او در قالب دو بحث بنیان های اندیشه ی سیاسی و گونه شناسی انتقادهای سیاسی او می پردازیم. تردیدی نیست که  به واسطه ی اهمیت نقش و جایگاه تصوف در تمدن ایرانی و اسلامی، پژوهش هایی از این دست، ضمن آنکه می توانند جوانبی از این متون را آشکار کنند که تا پیش از این پشت حجاب زیباشناختی و معرفتی پنهان بودند، به شناخت سیر تحول اندیشه های سیاسی و اجتماعی کمک شایانی می کنند

from simorgh's accompany to a political and social critic (a survey of attar's political and social thoughts)

 attar is undoubtedly an exceptional figure in iranian and islamic mysticism. his creation of valuable works such as manteq al-tayr, elahi nameh, and mosibat nameh provides sufficient evidence evidence of the greatness of his thoughts and his esteemed position in mysticism and sufism. despite this, attar's brilliance in the realm of mysticism and sufism has overshadowed his other ideas, including his political and social reflections. this article aims to elucidate attar's social and political thoughts using an analytical-descriptive approach. to achieve this, we will analyze and examine excerpts from his poems in the context of the mystical school to which he belonged and within the socio-political landscape of the 6th century. firstly, we will assess his works from a social perspective and explore his stance towards society. then, we will evaluate the political dimension of his works by examining two aspects: the foundations of his political thought and the typology of his political criticisms. undoubtedly, research on such topics is crucial due to the significant role and position of sufism in iranian and islamic civilization. these studies not only uncover neglected aspects of these texts, which were previously overshadowed by aesthetic and epistemological considerations, but also contribute to our understanding of the evolution of political and social thoughts and ideas.