بررسی تطبیقی نظریه «وحی مستمر» ابن‌ عربی و نظریه «تصویر هنری در قرآن» سید قطب از منظر معانی تاویلی

وحی و آیات قرآنی اهمیتی بسیار در اندیشه ابن ‌عربی دارد و بسیاری از عقاید عرفانی او برگرفته از تاویل و تفسیرهایی است که از آیات قرآن استنباط نموده و در آثار معروفش از جمله فتوحات مکیه، فصوص الحکم و... انعکاس پیدا کرده است. ما در این پژوهش، ضمن بررسی دیدگاه کلی ابن‌عربی در موضوع وحی، به معرفی و شرح نظریه «وحی مستمر» ایشان پرداخته و آن را با نظریه سید قطب در باب اعجاز هنری قرآن یعنی نظریه «تصاویر هنری در قرآن»، به شکل تحلیلی و همچنین بر اساس برخی نمونه های متنی مقایسه نموده‌ایم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که نمود و ظهور نظریه عرفانی «وحی مستمر»، ماهیت ادبی و هنری داشته و در عین برخی تفاوت ها، شباهت ها و تطابق های قابل توجه با نظریه «تصاویر فنی در قرآن»، پیدا می‌کند. به بیان دیگر، این پژوهش همانندی قابل توجه نظریه عرفانی «وحی مستمر» ابن‌عربی و نظریه هنری سید قطب در باب تصاویر قرآنی را از منظر ظهور و القای معانی تاویلی در ذهنیت مخاطب، تبیین می‌کند و نشان می دهد که این دو نظریه درون دینی در باب اعجاز قرآن، به منزله بیان یک حقیقت واحد از دو زاویه دید گوناگون هستند.

comparison of the theory of “continuous revelation”of ibn arabi and the theory of “artistic image in quran” of seyyed qotb …

revelation and holy quran’s verses are of high importance in the thought of ibn arabi and much of his important and mystic beliefs are derivatives of his interpretations of holy quran’s verses and its influence is obvious in his outstanding works including futūḥāt al-makkiyya, fusus al-hikam and holy quran’s interpretations.while examining ibn arabi’s overview of revelation, we explain his theory of “continuous revelation” and - technically and based on some textual examples - compare it to the theory of “quran’s artistic images” which belongs to seyyed qotb.the outcome of this study shows that the emergence of the ibn arabi’s mystic theory of “continuous revelation” is of artistic and literary nature and while containing some differences, it has major similarities and compatibilities with the seyyed qotb’s theory of “quran’s artistic images”.in other words, in the mindset of readers, from the perspective of induction of interpretive meanings, this study implies that there is considerable correspondence between the ibn arabi’s mystic theory of “continuous revelation” and the seyyed qotb’s theory on the quranic artistic images and shows that these intra-religious theories on the miracle of holy quran, are as the expressions of the same truth from two different perspectives.