ارزش عقل از دیدگاه ابن‌عربی و علامه طباطبایی

ابن‌عربی بر نقش دوگانه عقل که دارای دو حکم متفاوت است تاکید می‌ورزد. او معتقد است عقل از جنبه «فعل» متناهی و از جنبه «قبول» نامتناهی است. به اعتقاد او، در مقام فعل، از قلمرو محدود و معینی برخوردار است، اما در مقام قبول، حد و مرزی ندارد و می‌تواند در پرتو قلب و وحی، منور گردد و حقایق را دریافت کند. عقل در این وجه مقلد و تابع وحی و قلب است .از دیدگاه علامه طباطبایی، عقل یکی از شریف‌ترین نیروهای انسانی است که می‌تواند کلیات و حقایق را ادراک کند. اما به‌تنهایی قادر به تحصیل و درک همه حقایق نیست، بلکه عقل به‌عنوان ابزار معرفتی انسان، دارای حیطه و قلمرو مشخص بوده و نیازمند وحی است تا به معارفی که خارج از دسترس اوست، راه یابد. عقل، نه آن مقدار ناتوان است که از فهم کتاب و سنت به‌نحو کلی عاجز باشد و نه آن مقدار توانمند است که بدون هیچ‌گونه محدودیتی بتواند به شناخت کامل خداوند و حقایق، نایل گردد. درعین‌حال عقل و ادراکات آن ارزشمند است، بدین معنا که می‌توان برای شناخت گزاره‌های وحیانی از آن بهره جست.