سویۀ استعلایی پرستش در عرفان اسلامی با نیم‌نگاهی به ادیان دیگر

پرستش امری انسانی است که از آغاز خلقت تاکنون روح انسان را به‌سمت یک نقطۀ متمرکز (خدا) سمت و سوق بخشیده است. ادیان مختلف باوجود اختلافات ظاهری در نیت‌مندی گرایشات دینی و ظهور عملکردیشان در ارائۀ مناسک عبادی، همه به امر پرستش، گرایش داشته‌اند؛ همچنین در مسیر استعلای روح انسانی که همانا مایۀ رهایی و رستگاری است، پویا بوده‌اند.  یکی از دیدگاه‌های مهم قابل تحلیل در این زمینه، دیدگاه عرفانی است که تقریباً در ادیان مختلف، پرستش را به‌گونۀ معرفت درونی از طریق رابطۀ عاطفی انسان با خدا، تبیین می‌نماید. این مقاله می‌کوشد تا ابتدا به اثبات گرایش فطری همۀ ادیان به یکتاپرستی و استعلا، با توجه به منابع مکتوب عرفان اسلامی و استناد به آیات قرآنی و نگرش‌های ادیان دیگر بپردازد. سپس مفهوم گرایش عقلانی دینی و امر پرستش را در میان ادیان مختلف و عرفان اسلامی بررسی کرده و گونه‌های ظهور عملکردی آن‌ها را بیان نماید. درنهایت به بررسی سویه‌های استدلالی فعل پرستش که اساساً از بُعد عاطفی انسان نشئت گرفته است، می‌پردازد

the dominant courses of praise with look to islamic gnosis and other religion

abstract: the arc of ascent and descent is one of the basic theories in islamic mysticism. this theory explains the system of existence of universe and its relation to the existence of god and considers the beings of the universe in two arcs of descent and ascent, which originate from the only real existence and return to it in a circle. leading article seeks with interest to historical and narrative research methods in terms of commonalities and explanatory differences various this theory is found in the words of mystics. finally trying to find the roots historically and ideologically, cause this theory in islamic mysticism. among the three factors influencing the development of this theory are: aqaba philosophical discussion of creation process; acceptance of the theory of the unity of existence and the tendency to perfection and conduct in mysticism.keywords: the arc of ascent and descent, islamic mysticism, manifestation, unity of existence, evolution