روش‌شناسی تطبیقی رینولدنیکلسون و ویلیام چیتیک با تکیه بر آثار مولوی و ابن عربی

جستار پیش رو با رویکردی تطبیقی به نقد روش‌شناسی نیکلسون و چیتیک در تصوف (با تکیه برآثار مولوی و ابن عربی) می پردازد. هدف از بررسی روش‌شناسی این عرفان پژوهان غربی نه‌تنها شناخت بهتر قواعد و معیارهای مطالعات دینی و به‌ویژه تصوف است بلکه با بررسی پیشنیه فکری و منشا تکوین دیدگاه این دو پژوهشگر، مسیر کشف ظرایف اندیشه و تفاوت و امتیازهای آرای آنان را نیز هموار می کند. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی کوشیده تا خلا وجود چنین رویکردی را تا حد امکان برطرف سازد. تحلیل روش این دو پژوهشگر حکایت از تفاوت منابع مطالعاتی و نتیجه گیری های متفاوت از هم دارد. چیتیک با روشی تحلیلی- انتقادی نسبت به آرای نیکلسون، بر تحلیل درون‌متنی آثار این عارفان تاکید می کند و درواقع فهم زوایای فکری اندیشمندانی مانند ابن عربی و مولوی را در گرو درک جهان-اندیشه آنان از میان آثارشان و بهره‌بردن کامل از سخنان و صور خیالی آن‌ها می داند اگرچه عدم توجه به برخی آثار نیکلسون و شاید تناقض آرای او، چیتیک را دچار قضاوتی نه چندان درست نموده است.

the comparative methodology of reynold nicholson and william chittick in sufism studies

abstract:this survey, with a comparative approach, deals with criticism of reynold nicholson(1868-1945) and william c.chittick ’s (1943- ) methodology in sufism (with emphasis on rumi and ibn arabi). the purpose of the methodology review of these  western mysticists is not only the better cognition the rules and criterias of religious studies and specially sufism, but also to investigate the intellectual background and origin of the two scholars’ viewpoints and to pave the way to discovery of subtleties of thought and their differences and points of view. the present article, in a descriptive-analytic method, has attempted to plug the gap of existing such approach, as much as possible. analyzing the methodology of these two scholars in the field of islamic mysticism reveals different information sources and distinct conclusions. in an analytical-critical approach, to nicholson’s idea, chittick emphasizes the in-text analysis of the works of these mystics and in fact understands the intellectual angles of thinkers such as ibn arabi and rumi in understanding theire world-view through their works and taking full advantage of their words and imaginary forms knows, though neglecting to some of nicholson’s works and perhaps the inconsistency of his views, has made chittick a incorrect judgment.