سریان عشق در هستی و ارتباط آن با وحدت وجود از نظر برخی از حکمای خطه‌ی شیراز (غیاث‌الدین دشتکی، جلال‌الدین دوانی و ملاصدرا)

جلال الدین دوانی، غیاث الدین دشتکی و ملاصدرا درآثار خود مسئله تسری عشق در موجودات را مطرح کرده اند و هر سه سعی در آمیختن رویکرد سینوی و عرفانی داشته اند و به‌ همین جهت سخنان آنان به وحدت وجود منتهی شده است، با این وصف همگی در این امر، به‌یک میزان موفق نبوده اند. غیاث الدین تنها عشق در مرتبه انسانی را همراه با علم دانسته و آن را با وحدت در شهود پیوند می زند. سخنان وی در باب تسری عشق، بیان‌کننده نوعی وحدت سریانی در هستی است که به تبیین تشکیکی ملاصدرا نزدیک است. اما دوانی قائل به آگاهانه بودن عشق در تمامی مراتب و تجلیات است و سخنانش در این باره مبتنی‌بر نظریه وحدت شخصی وجود است. هرچند تفسیر وحدت شخصی ملاصدرا در این باره از نظر مضمون و ادبیات به سخنان دوانی نزدیک است؛ اما تنها ملاصدرا است که به ‌بهترین شکل موفق گردیده در این باره عرفان و حکمت را درهم آمیخته و آن را به‌نحو مستدل تبیین نماید. 

love is in existence and its relation to the unity of existence some scholars of shiraz

myth, in campbellchr(’39’)s theory of monomyth , after the three stages of the rites of passage: separation, passing and return, after the evolution of consciousness, transcends the boundaries of duality and reaches unity. the theosophist, in mulla sadrachr(’39’)s view, achieves unity from plurality in four stages of the journey. and after returning, he relies on legislative prophecy to help the people. the question is, what are the similarities and differences between these two types of travel, namely the journey of myth in monomyth theory, and the four journeys of the theosophist, in asfar? this article shows by descriptive-analytical and comparative methods that the stages of myth-making rituals are compatible with the four journeys of the mystic. so that the different stages of separation in the myth with the first journey, entry stage with the second trip, the overseer of :union: with god and complete guardianship, and the return phase, is also compatible with the third and fourth journeys. the theosophist, in the third journey, returns to the position of difference after gathering and in the fourth journey to legislative prophecy and among the people. myth also becomes the lord of the world and then bestows blessings and grace on his companions. this adaptation is a prelude to finding the contemporary function of the four journeys in order to analyze the events and developments of the hero in literature and art.