بررسی نظام معنایی و رمزواره معرفت و وحدت وجود در گلشن راز شیخ محمود شبستری

زبان عرفانی و استعانت از رمز و سمبول در بیان تجارب شهودی، یکی از گزاره‌های مهم آثار عرفانی متصوفه تلقی می‌شود. شیخ محمود شبستری در مثنوی عرفانی گلشن راز از زبان عرفانی و کارکردهای رمزی بهره جسته که رسالت این جُستار بازشناسی رمزواره معرفت نفس و وحدت وجود است. در این پژوهش، نگارندگان برآن اند تا به شیوه ‌توصیفی‌تحلیلی به این سوال بنیادی پاسخ دهند که کاربست زبان عرفان و کارکردهای رمزی در تبیین مباحث شناخت نفس و وحدت وجود در گلشن راز شبستری چگونه بوده و هدف شبستری از این کاربرد چیست؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد در قلمرو نظام معنایی و اصطلاحی عرفان، رمز «من» مختص انسان نبوده و تمامی موجودات به تناسب مراتب کمالی‌شان، دارای «من حقیقی» هستند و در نسبت انسانی، محل خطاب «من»، روح است. «وهم» مهم‌ترین عاملی است که مانع مشاهده حقیقت مطلق شده است و شبستری بر ترک «نمود وهمی» تاکید ویژه دارد. شبستری در گذار از شریعت به طریقت و معناشناسی نمودهای وهمی آن را مطرح کرده است. در رمزوارۀ وحدت وجود نیز او با تاسی از ابن عربی، قلب عارف را محل دگرگونی تجلیات الهی می داند که با سیر انفسی، عارف از طریق دگرگونی های (تقلب) مداوم، حق را باز می شناسد؛ پس نفس عارف دیگر نفس انسانی خود او نیست بلکه با هویت جنبۀ اویی حق کاملاً یکسان است.

Investigating the Semantic and Cryptographic System of Knowledge and Unity of Existence in Golshan Raz by Sheikh Mahmoud Shabastri

Mystical language and the help of mystery and symbol in the expression of intuitive experiences are considered as one of the important propositions of mystical works. In this research, the authors intend to answer the fundamental question in a descriptive-analytical way that what is the use of mysticism language and cryptic functions in clarifying the issues of self-knowledge and unity of existence in Golshan Raz and what is Shabestari’s purpose in this application? The results of research show that in the realm of mystical semantic and idiomatic system, the code of I is not specific to human beings and all beings have real in proportion to their perfection, and in human relation, the address of I is the soul. Illusion is the most important factor that prevents the observation of the absolute truth, and Shabestari places special emphasis on leaving the illusory appearance. The confusion of human beings due to having delusions in the material world is an important point in mystical teachings that Shabestari has raised in the transition from Shari’a to the path and semantics of its illusory manifestations. In the code of unity of existence, he, based on Ibn Arabi, considers the heart of the mystic as the place of change of divine manifestations, which recognizes the truth through continuous changes; so the mystic soul is no longer his own human soul, but is exactly the same as the identity of his aspect.