واکاوی مبحث خودشناسی، اهمیت و ابهام های آن در مثنوی های عطار با تاکید بر تحلیل حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه»

عرفت نفس یا خودشناسی که در روان شناسی فردیت و فردانیت نامیدهمی شود یکی از مباحث حائز اهمیت در ،عرفان ،دین ،فلسفه، روان شناسی و علوم تربیتی محسوب می گردد. در باور عطار از خودبیگانگی از مهمترین عوامل تهدید کننده هویت حقیقی انسان است که موجب آسیب های اعتقادی رفتاری و اخلاقی می شود؛ همچنین مانع از تکامل انسان، شناخت جهان و مهمتر از همه شناخت حق می شود. عطار اعتقادی به شناخت خویش در آیینۀ دیگران یا سیر آفاقی ندارد؛ بلکه معتقد است انسان با سیر انفسی است که می تواند خود را بشناسد و به کمال مطلوب خویش نایل گردد. در این مقاله با استناد به دلایلی به تبیین جایگاه منحصر به فرد خودشناسی و در حقیقت رجحان آن بر هر معرفتی در اندیشه عطار می پردازیم و با توجه به محوری بودن مبحث معرفت نفس در پیوند با خداشناسی و به جهت اهمیت و ارزشمندی خود شناسی در تفکر عرفانی عطار، ضمن تحلیل حدیث من عرف نفسه فقد عرف ربه» به تبیین برخی ابهامات و دشواری های مربوط به آن می پردازیم.

Analysis of self-knowledge, its importance and ambiguities in Attar's Poems (with emphasis on the connection between self-knowledge and knowledge of God)

Self-knowledge, which in psychology is called individuality, is one of the most important topics in mysticism, religion, philosophy, psychology and educational sciences. Alienation is one of the most important factors threatening the real identity of man, which causes religious, behavioral and moral damage to him. It also prevents the evolution of man and the knowledge of the world, leads to misguidance, aimlessness and meaninglessness of life and, most importantly, prevents the knowledge of God and closeness to him. In this article, with reference to some reasons, we explain the unique position of self-knowledge and in fact its preference over any knowledge in Attar’s thought. And considering the centrality of self-knowledge in connection with theology as the main reason for the importance and value of self-knowledge in Attar’s mystical thinking, we explore some of the ambiguities and difficulties related to it.