بازشناسی نقش و جایگاه دو منبع معرفتی عقل و قلب در اندیشه عبدالرزاق کاشانی

قرن هشتم هجری شاهد ظهور فیلسوفان عارف و عارفان فیلسوفی است که توانمندی فلسفی آن ها موجب استحکام خاصی برای عرفان اسلامی شده است؛ از جمله این شخصیت ها عبدالرزاق کاشانی است. از ویژگی های منحصر به فرد این حکیم عارف، جامعیّت در علوم رسمی، شرعی، فلسفه و عرفان در دو بعد نظری و عملی است. وی تعلیم کشفی محیی‌الدین ابن‌عربی را با تربیت ذوقی شیخ سهروردی تلفیق کرد و آن را با حکمت آمیخت. عبدالرزاق کاشانی در معرفت شناسی خود از سه منبع شناختی عقل، قلب و وحی بهره گرفته است. وی همانند ابن عربی، علی رغم این که قلب و دستاوردهای آن را اصل قرار می دهد، برای عقل نیز نقش مهمی قائل است و در کنار عقل و شهود، وحی را هم مبنایی معرفت شناختی می داند. با تتبع در آثار کاشانی می توان دریافت که وی عقل را به منزله چشم برای قلب می داند و معتقد است که بصیرت و تفکر قلبی مرحله ای از قلب را تشکیل می‌دهد که در لایه های طولی قلب ذکر می شود. به باور کاشانی، انسان در این مرحله صاحب تشخیص می شود؛ فطرت با فهم شکوفا شده، چشم و گوش قلب باز می گردد و فهم جدیدی هم در زمینه عمل و حکمت عملی و هم در زمینه حقیقت و حکمت نظری برایش حاصل می شود. به عبارتی می توان گفت در نزد عبدالرزاق کاشانی، عقل و قلب یک وجود با مراتب مختلف هستند، نه دو موجود به هم مرتبط. بازشناسی چیستی و چرایی ترکیب دو منبع معرفتی عقل و قلب در نظام اندیشه عبدالرزاق کاشانی، تحلیل دستاوردهای معرفتی این نظام را ثمربخش تر می کند. این پژوهش در راستای تحقق این هدف، بر آن است به بررسی نقش و جایگاه عقل و قلب در معرفت شناسی کاشانی پرداخته و همین نقش را به نحو اجمالی در مقایسه با اندیشه ابن عربی مورد واکاوی قرار دهد.

Rethinking the Function and Status of two Sources of Knowledge: Intellect and Heart in Abdolrazzagh Kashani's View

Human understanding and unity with God is one of topics that is very important.in Hindu mysticism especially Vedanta school and Islamic mysticism particular Masnavi. In this paper, We investigated the expression of factors and obstacles to achieve unity.And the use of the Hindu scriptures and commentaries written on Masnavi of Rumi and after review the main elements of the unity in Vedanta school ;Atman and Brahman and man and God in Masnavi . Superior knowledge or intuition, selfknowledge and the benefit of the teachings of theGuru or old , are common ways to connect with the Absolute Truth between Two mysticism.In addition to these factors , Rumi expressed the factor of love that ,Shankara, particular main exponent of Vedanta school, less than attension to it.The factors such as, apparent knowledge or lower, Ignorance or Avydya, Maya or illusion, are Causes that Man stopped coming to God And seeker With the benefit of factors And pass from Obstacles ,Can be achieved unity with God.present research is a descriptive comparative study and data are analyzed and using a content analysis method in a library method