اَشکال تقابل‌های عرفانی در غزلیات عطار

متناقض نما به عنوان یکی از ویژگی های بارز کلام عطار، برآمده از تجربیات و مکاشفات عمیق درونی اوست که در پی فراتر رفتن او از دنیای مادی و مواجه با حقایق برتر به دست می آید. گستره عرفان عطار بسیاری از حقایقی را که ما آن ها را در تضاد هم می بینیم درکنار هم تعریف می کند و زبان عرفان که گویای ناب ترین لحظات عارف است در پی خصلت متناقض نمای تجربه عرفانی، پارادوکسیکال می شود. به این ترتیب ﺗﺄمل در ژرفای این تقابل ها و تناقض ها و روابط دوسویه آنان، ما را به حقیقت عرفان عملی عطار نزدیک تر می کند. براساس پژوهش حاضر که ده متناقض نمای عرفانی ازجمله تقابل های »غم و شادی «، »درد و درمان «، » حیرت و یقین « و... بررسی شده است روابط طرفین تقابل در هشت گروه تقسیم می شود. اَشکال این پارادوکس ها به صورت های: حضور هم زمان دوطرف تقابل در شخصیت انسان کامل، عین هم شدن طرفین، حرکت دایره وار سویه های متناقض نما، رابطه طولی(لازم و ملزوم)آنان، تحول معنایی یکی از طرفین و برتری آن بر طرف دیگر، تضاد طرفین، گذر از هر دو طرف برای درک حقیقت عرفان، یکسانی طرفین در نظر عارف، قابل ملاحظه است.