جلو‌ه‌های سوررئالیسم در میراث عرفانی بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی

با مطالعۀ مبانی و زمینه های پیدایش مکاتب ادبی غرب و ادبیات مشرق زمین قرابت هایی میان این دو یافت می شود که نشان می دهد بسیاری از این مکتب ها قرن ها پیش از پیدایش رسمی خود در اروپا، نمودهایی در ادب فارسی داشته اند. مکتب سوررئالیسم که تشابهات بسیاری میان مولفه های آن و خط فکری و زبان عارفان ایرانی همچون بایزید بسطامی، شیخ ابوالحسن خرقانی، عین القضات همدانی، روزبهان بقلی، بهاءولد، مولانا جلال الدین بلخی و ... وجود دارد. بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی دو تن از پیشگامان و تاثیرگذاران مکتب عرفان اند که حدود ده قرن پیش از تولد سوررئالیسم می زیستند. این نوشتار با رویکردی توصیفی تحلیلی تلاش می کند ویژگی ها و اصول هفت گانۀ سوررئالیسم را در گزارش احوال و اقوال آنان بررسی کرده، برجسته ترین شاخصه های سوررئالیستی را در این آثار بیابد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که فراوانی برخی از فنون سوررئالیسم در متون بررسی شده آن ها را به متن سوررئالیستی نزدیک کرده؛ ولی این کاربرد در زبان عرفا کاملاً ناآگاهانه بوده و پیامد طبیعی تفاوت در موقعیت های زمانی، مکانی و نیز تعارضات اعتقادی و ابزاری سوررئالیسم و عرفان است.