تحلیل بن‌مایه‌های عرفانی داستان «خسرو و شیرین» نظامی

منظومۀ عاشقانۀ »خسرو و شیرین « اثر حکیم نظامی گنجوی را نمی توان اثری صرفاً عاشقانه با لذات جسمانی دانست. بررسی کلّ منظومه نشان می دهد که نظامی در زیر پوسته و ظاهر داستان، به جهان معنا نظر داشته و عشق الهی را در عرصۀ داستان متجلی ساخته است. در تحلیل عارفانه، شیرین مقام عاشق و معشوق حقیقی هر دو را به دوش می کشد که بُعد زمینی وجودش در شخصیتِ شکر و بُعد روحانیش در شخصیت فرهاد جلوه می کند. در این مقاله با بررسی صفات عاشقانِ منظومه که با سالکان طریقت برابری می کند و اصطلاحات عارفانه ای چون وحدت، فنا، عنایت و... به تبیین عشقی عرفانی پرداخته ایم که عاشق حقیقی را با یاری راهبرانی چونان پیران طریقت، سرانجام در مقام »فنا « به سراپردۀ معشوق حقیقی در جهان جان ها می کشاند.