نقد نشانه شناختی آثار هنرسنتی در منتخبی از عکس های دوره قاجار

در تعداد قابل توجهی از عکس های دوره قاجار نشانه هایی از آثار هنرِسنتی دیده می شود. این عکس ها به مثابه اسناد و مدارکی دال بر حضور آثار هنرِسنتی در بطن زندگی مردمان آن دوره اند؛ لذا خوانش آن ها می تواند اطلاعات مهمی در رابطه با نقش و جایگاه هنرِسنتی در سبک زندگی و هویت اجتماعی دوره قاجار در اختیار بگذارند که آگاهی از این امر مغفول مانده ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش کاربردی نقد و ارزیابی 24 عکس منتخب از مجموعه عکس های موجود ذیل چهار گروه به روش نشانه شناسی و با تکیه بر نظام نشانه شناسی چارلز ساندرز پیرس صورت گرفته است تا بتوان چرایی و چگونگی حضور آثار هنرِسنتی را در عکس ها جویا شد. شرح مطالعات متکی بر اسناد تصویری، به روش توصیفی-تحلیلی تنظیم شده و گردآوری اطلاعات به طریق کتابخانه ای و اینترنتی صورت گرفته است. حاصل مطالعه نشانه شناسی حضور اثر هنرسنتی در عکس ها، با استفاده از دسته بندی سه گانه پیرس (نشانه های شمایلی، نمادین و نمایه ای) حاکی از آن است که: در عکس هایی که با هدف معرفی اثر گرفته شده است، حضور هنرسنتی جنبه ای شمایلی دارد؛ در مواردی که عکس حکم تزیین و کالای کاربردی در دربار و زندگی طبقه متوسط را داشته است، نشانه ها نمادین اند؛ و در عکس هایی که مرحله تولید هنرسنتی را نمایش می دهند و اثر حضور مستقیمی ندارد نشانه نمایه ای است.