ارزیابی انحراف نرخ ارز واقعی مبتنی بر رویکرد رفتاری

مسیر تعادلی نرخ ارز واقعی متناظر با اشتغال کامل عوامل تولید و تعادل تراز پرداخت‌هاست. ضمن این‌که نرخ ارز واقعی معمولاً به عنوان شاخص کلیدی رقابت‌پذیری خارجی مطرح می‌شود. بنابراین انحراف نرخ ارز واقعی از مسیر تعادلی آن بسیار پرهزینه است و هر یک از سیاست‌های اضافه ارزش‌گذاری یا کم ارزش‌گذاری تبعات منفی برای اقتصاد به دنبال دارد.در این مقاله، رابطه تعادلی نرخ ارز واقعی بر حسب دلار امریکا با استفاده از رویکرد رفتاری نرخ ارز تعادلی (beer) طی سال‌های 91-1338 بر حسب بنیان‌های اصلی آن شامل: خالص دارائی‌های خارجی، بازبودن تجاری، رابطه مبادله و بهره‌وری با استفاده از تکنیک هم‌انباشتگی جوهانسن بررسی شده است. نتایج برآورد متناظر با الگوی نظری و همسو با مطالعات پیشین است. ضریب تصحیح خطا به میزان 51/0 و معنی‌دار است. مقایسه روند نرخ ارز تعادلی حاصل از برآورد (beer) و نرخ ارز موثر واقعی نشان می‌دهد که از ابتدای دوره تا سال 1370، همواره نرخ ارز واقعی کمتر از نرخ ارز تعادلی بوده که بیان‌گر این واقعیت است که طی این سال‌ها با پدیده کم ارزش‌گذاری نرخ ارز مواجه بوده‌ایم. پس از سال 1370، از شکاف بین دو نرخ کاسته شده و نرخ ارز موثر به مقدار تعادلی‌اش نزدیک شده است. در برخی سال‌ها، نرخ ارز واقعی از نرخ ارز تعادلی پیشی گرفته که نمود اضافه ارزش‌گذاری نرخ ارز است.