آزمون‌پذیری نظریه سازه‌انگاری در بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت‌های نهم و دهم (1391-1384)

سیاست خارجی برای کشورهای مختلف جایگاه ویژه‌ای ‌دارد. به تبع آن، بررسی و کنکاش ابعاد مختلف سیاست خارجی هم برای دولتمردان و هم اندیشمندان این عرصه اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین راه‌های بررسی سیاست خارجی کشورها، به کار بستن نظریه‌های گوناگون به‌واسطه چهارچوب‌ها و مبانی مختلفی است که این نظریات ارایه می‌کنند. اصول و مبانی متفاوت این نظریه‌ها سبب شده است تا نتایج حاصل از این کاربست‌ها، کاملاً متفاوت از هم باشند. تاکنون نیز نظریه‌های مختلفی جهت تبیین ماهیت، فرایند و اجرای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده است، اما به دلیل سیطره نظریات مادی‌گرایانه و واقع‌گرایانه در این زمینه، این نظریات معمولاً از تحلیل واقعی ماهیت و روند تصمیم‌گیری ‌و اجرای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عاجز بوده‌اند. به نظر می‌رسد ظهور نظریات جدید از جمله سازه‌انگاری با قابلیت نظری‌اش که اعتنا به ابعاد غیرمادی و هویت داخلی کشورها است، زمینه بهتری را جهت تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که ابعاد معنایی و هویتی آن دارای برجستگی ممتازی است، به وجود آورده است. در این مقاله سیاست خارجی ایران در دولت نهم و دهم را بر اساس مبانی و اصول نظریه سازه‌انگاری بررسی می‌کنیم. فرض ما نیز این است که نظریه سازه‌انگاری، توانایی تحلیل سیاست خارجی ایران را در این دوره تا حدود زیادی دارد. لازم به ذکر است که به جز نوع رابطه ایران و روسیه، سایر محورهای سیاست خارجی ایران در دوره موردنظر از نگاه سازه‌انگاری قابل تحلیل است.