جایگاه عرف در تبیین حقوق شهروندی از نظر فقه اسلام با تاکید بر نهج‌البلاغه

روی آوردن انسان‌ها به دین و محور قرار گرفتن آن در شئون زندگی اجتماعی و نیازهای روزافزون و عرضه شدن آنها به فقه و به تبع آن، پدید آمدن مسائل نوپیدا، ضرورت خروج از تنگنای فقه فردی و ورود به گسترۀ فقه اجتماعی را بر ما معلوم می‌کند. انسان در زندگی اجتماعی خود، دارای رفتارها و روابطی میباشد که بخش بزرگی از آنها زیر پوشش مقررات شریعت قرار گرفته و به شکل عرف در آمده است. از آنجا که تحقیقات متعددی پیرامون عرف در فقه و حقوق بین‌الملل و نظام‌های حقوقی به صورت مستقل انجام شده؛ اما تاکنون تحقیقی صورت نگرفته است که به بررسی جایگاه عرف در تبیین حقوقی شهروندی از نظر فقه اسلام پرداخته باشد، در این تحقیق، با روشی توصیفی - تحلیلی، به تحقیق دربارۀ جایگاه عرف در تبیین حقوق شهروندی از نظر فقه اسلام پرداخته شده است. از جمله منابع اصیل شرعی که در این باره، نظرات ارزشمندی را ارائه داده، نهج‌البلاغۀ حضرت علی(ع) است و به عنوان یکی از منابع اساسی، در زمینۀ حقوق شهروندی می‌توان بدان استناد کرد. حضرت علی (ع) با تاکید بر اصولی همچون جهانوطنی، عدالت اجتماعی، آزادی و حقوق انسانها، سعی در نزدیک کردن افراد به یکدیگر و ایجاد احساس توطن تمام انسان‌ها داشته؛ زیرا ایشان در جایگاه مدیری که خود یکی از شهروندان آن است، وظیفه اجرای عدالت و قوانین را بر عهده داشته است. از ویژگی مهم جامعه شهروندمدار که علی (ع) به آن تاکید کرده، قانونگرایی، عدالت، برابری افراد جامعه نسبت به یکدیگر و قانون، تقسیم کار است.

The place of custom in explaining citizenship rights according to Islamic jurisprudence based on Nahj alBalaghah

The conversion of human beings to religion and its focus on social life and increasing needs and their supply to jurisprudence and, consequently, the emergence of emerging issues, the need to get out of the bottleneck of individual jurisprudence and enter the field of social jurisprudence It turns out. In their social life, human beings have behaviors and relationships, a large part of which are covered by the rules of Sharia and have become customary. Whereas numerous studies on custom in jurisprudence, international law, and legal systems have been conducted independently; However, no research has been done so far to examine the position of custom in explaining the legal rights of citizens from the point of view of Islamic jurisprudence. One of the original religious sources that has provided valuable opinions in this regard is the rhetorical approach of Imam Ali (as) and can be cited as one of the basic sources in the field of citizenship rights. Imam Ali (AS) by emphasizing principles such as cosmopolitanism, social justice, freedom and human rights, has tried to bring individuals and citizens closer to each other and create a sense of homeland of all human beings; Because he, in the position of a manager of which he is one of the citizens, has been responsible for the administration of justice and laws. The important features of the citizencentered society that Ali (AS) emphasized, heartfelt respect for law and legalism, justice and equality of people in society and the law,