واکاوی نظریه ها و روند دولت سازی جهان غرب و اسلام به مثابه تجربه ای برای نظام جمهوری اسلامی در ایران

دولت سازی پس از انقلاب اسلامی در ایران با استفاده از تجارب دولت سازی گذشته وارد مرحله جدید و مهمی از دولت سازی شده است. با سقوط نظام سلطنت و پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن ماه سال 1357، اولین نظام سیاسی مردم‌سالارِ شیعی با عنوان «جمهوری اسلامی ایران» و با محوریت «ولایت فقیه» در زمان غیبت امام عصر(عج) تحقق یافت. به طوری که برای اولین بار پس از 1400 سال در تاریخ اسلام و ایران، دین اسلام و مذهب شیعه با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با ارائه الگو برای اداره جامعه، به طور مستقیم وارد مدیریت عرصه سیاسی با رویکرد مردمی شده است. در مرحله کنونی، نظام «جمهوری اسلامی» به عنوان نقطه عطف و اولین تجربه تاریخ سیاسی شیعه در مردم سالاری دینی استقرار یافت که سازوکار دولت سازی موجود در آن بر مبنای فقه سیاسی شیعه و محوریت «ولایت فقیه»با «مردم سالاری دینی» و «قانون اساسی» برآمده از تجارب عقل بشری به عنوان الگوی جدید برای دولت اسلامی معرفی گردیده است. تمدن غرب پس از دوره افول قدرت کلیسا، دوره جدیدی از دولت سازی را در دو محور دولت سازی «درون‌زا» و «برون‌گرا» تجربه نموده است. همچنین نظریات متعددی از قبیل نظریات «حقوقی»، «کثرت گرایی»، «کارکردگرایی» و نظریه «طبقاتی دولت» نیز منجربه ایجاد دولت‌های «محافظه کار»، «لیبرال»، «دموکراتیک»، «فاشیسم»، «کمونیسم»، «رفاهی» و «نئولیبرال» در تمدن غربی شده است. تجارب دولت سازی در تمدن اسلامی نیز دولت های اهل سنت به پادشاهی های مطلقه و یا دموکراسی‌های سکولار ختم گردید و در تشیع نیز علاوه بر مدت کوتاه تجربه نظام امامت، در دوران غیبت دولت‌های شیعی به سلطنت های استبدادی رسید که البته مدل مشروطه با آرمان تحدید قدرت سلطنت و افزایش اختیارات پارلمان نیز در ایران تجربه شد.براساس روش توصیفی- تحلیلی اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﺨﺘﺼﺮی ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎی دوﻟﺖ و روﻧﺪ دوﻟﺖ ﺳﺎزی در ﺟﻬﺎن ﻏﺮب و اﺳﻼم، اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرب ﺑﺸﺮی از ﺳﻮی ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در دوﻟﺖ ﺳﺎزی و ﺷﯿﻮه اﯾﻔﺎی ﻧﻘﺶ ﻣﺮدم در ﺗﺄﺳﯿﺲ و اﻋﻤﺎل ﻧﻬﺎد ﻣﻬﻢ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد.

Exploring the Theories and Processes of government Formation in the Western World and Islam

There are numerous theories about the State such as &legal&, &pluralism&, &functionalism&, &developmental& and &class state& theories that lead to the creation of &conservative&, &liberal&, &democratic&, &fascist&, &Communist&, &welfare& and &neoliberal& theory of state that have become the norm in Western civilization. The experiences of statebuilding in Islamic civilization also led to Sunni governments to secular monarchies or secular democracies, and in addition to the shortlived experience of the Imamate system in Shi’ism, the Shi’ite governments came to despotic monarchies during the absence of a constitutional model. The aspiration to regain power and increase parliamentary powers was also experienced in Iran. But the process of statebuilding after the Islamic Revolution of Iran, using the experiences of past statebuilding, has entered a new and important stage of statebuilding for the realization of a “new Islamic civilization”. At the present stage, the Islamic Republic system has been established as a turning point and the first experience of Shi’a political history in religious democracy, with the current statebuilding mechanism based on the dynamic political jurisprudence and the centrality of &Velayate Faqih& with &religious democracy& and &The constitution» Based on the human experience of other societies has been introduced as a new paradigm for the Islamic State. However, based on the &descriptiveanalytical& approach in this study, theories of government and the process of statebuilding in the Western world and Islam as the statebuilding experience for the model of the Islamic Republic of Iran are discussed.