سند چشم‌انداز 20 ساله، رقبای منطقه‌ای و ضرورت منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران (تحلیل وضعیت پیش‌رو و چشم‌انداز مطلوب)

با وجود گسترش جهانی‌شدن ، دولت‌ها هم‌چنان بازیگران اصلی در نظام بین‌المللی ‏شناخته می‌‏شوند و دغدغه اصلی آن‌ها نیز امنیّت ‏است. این بازیگران فراسوی روند تغییرات رخ داده، کماکان به‌دنبال کارآمدترین شیوه امنیّت‌‏یابی هستند.پرسش‌هایی ‏ از این دست که آیا در شرایط کنونی می‌توان صرفاً با پشتوانه توان‌مندی‌ های داخلی، امنیت را تامین کرد؟ آیا با بی‌توجهی به کشورهای ‏پیرامون، می‌توان امنیتی پایدار ایجاد کرد؟ و نظایر آن، چالش‌هایی اساسی در نظام فکری دولت‌مردان منطقه پدید آورده است. در این میان شرایط نظام جهانی و گرایش دولت‌ها به‏ هم‌کاری با همسایگان، گزینه امنیّت منطقه‏ای را به‌عنوان الگویی موثر، توجیه‌پذیر کرده است. در همین زمینه، جمهوری اسلامی ایران با عنایت به این دگرگونی‌ها و ضرورت ارتقای جایگاه منطقه ای و بین‌المللی خود، سند چشم‌انداز بیست ساله را به تصویب رساند. در این سند استراتژیک، ایران به‌صورت کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فن‌آوری در منطقه و دارای تعامل فعال با اقتصاد جهانی تعریف شده است. طبیعتاً تحقق این هدف، مستلزم الزامات مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، به‌خصوص اتخاد رویکردی خاص به منطقه و نظام‌های منطقه‌ای است. با توجه به این مهم و نیز اهمیت سند چشم‌انداز در دگرگونی ساختارهای داخلی و تاثیر آن در سیاست خارجی ایران و هم‌چنین وقوع تحولات جدید ساختاری در منطقه، مقاله حاضر سعی دارد ضمن تبیین ضرورت، شرایط و ساختار نظام منطقه‏ای در محیط پیرامونی ایران، به واکاوی شاخص‌ها و مولفه‌های منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران بپردازد.

Iran’s 20year vision plan, regional rivals and the necessity of regionalism in Iran’s foreign policy

Despite the expansion of globalization, individual states are continuously primary actors in international system. These influential actors are attempting to maintain and increase their security as their main concerns. Questions such as how to achieve security in a globalized world and what is the role of regional powers in maintaining security are important topics in the minds of political leaders in several regions. Meanwhile, regional security has been justified as a rational choice for very individual states. Accordingly, Islamic republic of Iran has ratified the Iran’s 20 year vision plan. According to this document, Iran has to be a developed state with the first level in region according to scientific and economic indexes. Undoubtedly, the realization of this goal requires political, economic and social necessities especially a specific view to region and regional systems. The present paper is an attempt to explain the necessity and structure of regional system in the neighborhood of Iran.