ظرفیت‌های ترویجی صلح و آشتی در آموزش حقوق کیفری

در جهان کنونی که آکنده از منازعات و درگیری‌های گسترده در سطوح ملی و منطقه‌ای است، صلح و آشتی و متعاقباً ترویج و آموزش فرهنگ آن، گمشده‌ای است که باید آن را در اعماق تار و پودِ آیین، رسوم و فرهنگ هر ملت با بهره‌گیری از فرآیند نظام آموزشی و تربیتیِ آن جامعه جستجو کرد. در این میان، حقوق کیفری به عنوان یکی از شاخه‌های دانش حقوق در نظام آموزشی ایران که بیش‌ترین اقتباس را از دانش دیرپای هنجاریِ مسلمین: فقه اسلامی داشته است، به رغم آن‌که به مقولۀ جرم، مجرم و مجازات نظر داشته و به ظاهر عاری از هرگونه صلح و آشتی و مملو از خشونت و تعدّی قانونی در قالب سزادهی است اما در بطن خود توجه ویژه‌ای به مفاهیم صلح و سازش و اصلاح ذات البین دارد. در جُستار حاضر تلاش شده است با روشی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و نصوص قانونی، ضمن برجسته ساختن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نهفته در مباحث و سرفصل‌های آموزش حقوق کیفری در ترویج صلح و اشاعه آشتی و نوع‌دوستی، رویکرد صلح‌جویانه این دانش در دو حوزه حقوق کیفری شکلی و ماهوی مورد واکاوی قرار گیرد. جلوه‌های عفو، گذشت و میانجی‌گری در حقوق کیفری چه در مرحله صدور حکم و رسیدگی قضایی و چه در مرحله اجرای مجازات و کیفردهی، بیانگر تلاش مضاعف برای کاستن از بازتولید خشونت و تقلیل حس خصومت و به دنبال آن تقویت و اعتلای روح صلح و آشتی است به گونه ای که برخلاف تصور رایج عرفی، یک حقوقدان کیفری، متاثر از آموزه‌های مبتنی بر صلح و آشتی، بیش از آن که مجازات‌گرا آموزش یافته باشد فردی صلح‌طلب و کیفرگریز تربیت شده است.