موسیقیِ عصر صفویه (کارکردها، سازها و کیفیت) در نگاه جهانگردان اروپایی

موسیقی یکی از جلوه‌های مهم تمدنی در عصر صفوی به شمار می رفت که از سیاست های فرهنگی پادشاهان و اوضاع مذهبی این عصر تاثیر پذیرفت. برخلاف منابع تاریخنگاری فارسی، در سفرنامه‌های اروپاییان به عنوان شاخه‌ای مهم از منابع مکتوب عصر صفوی اطلاعاتی بسیار از موسیقی و فراز و نشیب‌ آن ارائه ‌شده است. در این پژوهش با تکیه ‌بر منابع مکتوب و به شیوۀ توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین اهمیت هنر موسیقی در دورۀ صفویه، منزلت و کاربرد این هنر با تکیه ‌بر سفرنامه‌های برجای‌مانده از جهانگردان اروپایی مورد بررسی قرار گرفته است.در گزارش های سفرنامه نویسان، کاربردهای گوناگون این هنر در زندگی اجتماعی و به‎‌ویژه دربار بیان ‌شده است. کاربردهای سیاسی اداری موسیقی ازجمله در هنگام جلوس و تاج گذاری شاهانه، آیین‌های نظامی، اهدای خلعت، استقبال و پذیرایی از هیات های خارجی و در شکل اجتماعی آن؛ مراسم اعیاد ملی و مذهبی، مسابقات و تفریحات شاهانه، عروسی، خبررسانی و پیام و کاربرد مجلسی بزمی مخصوصاً در دربار بسیار مهم بوده است. علی‌رغم گزارش های ارزندۀهاروپاییان از موسیقی عصر صفوی، تفاوت های فرهنگی و ذوقی اروپاییان، باعث عدم شناخت برخی مولّفه های موسیقیایی به ویژه سازهای ایرانی شده است.

Music Throughout the Ṣafavīd Period (Functions, Instruments, and Features

usic was an important manifestation of civilization during the Ṣafavīd era and was influenced by the cultural policies of Ṣafavīd kings and religious affairs of the day. Unlike Persian historiographical sources, European travelogues—an invaluable body of textual sources in Ṣafavīd era—contain ample and valuable information regarding the vicissitudes of music. The present study is a historical and library research. It explains the significance of music in Ṣafavīd era and analyzes the status and function of music in this era following the descriptiveexplanatory method and the remaining travelogues written by European travelers. The reports mention various functions of this art in social life and specifically in the Ṣafavīd court. Music had important politicaladministrative functions in the Ṣafavīd court; for instance, in accession and coronation of the king, military affairs, bestowal of the royal robe, and reception and welcoming of foreign committees. Functions of music in the social sphere, for instance, in national and religious holidays, royal games and entertainments, the wedding ceremony, announcements, messages, and assemblies and parties were also of utmost importance to the Ṣafavīds. Despite the favorable reports of Europeans on music in Ṣafavīd era, cultural and intellectual differences have led to an ignorance of some components of music, especially regarding Persian instruments.