شاخصه‌های قلم نستعلیق نزد خوش‌نویسان شیراز در دورۀ قاجار

در میان خطوط اسلامی، خط نستعلیق به‌عنوان دومین قلمی که شاکلۀ‌ آن متکی بر دور و انحنا است، از ابداعات خاص ایرانیان به‌شمار می‌رود. در این میان، شیراز در دورۀ قاجار به‌‌عنوان یکی از مراکز اصلی این خط معرفی شد؛ به‌طوری‌که شمار قابل ملاحظه‌ای از هنرمندان خوش‌نویس شیرازی، در این دوره، چه در شیراز و چه در پایتخت، هر یک مروج سبک و شیوه‌ای خاص در نستعلیق بودند. پژوهش پیش‌رو با روشی توصیفی‌ ‌تحلیلی به بررسی شاخصه‌های قلم نستعلیق در شیراز عصر قاجار می پردازد. در این فرآیند، ضمن واکاوی نقش خوش‌نویسان شیرازی در گسترش خط نستعلیق، ویژگی‌های شاخص قلم چهار خوش‌نویس برجستۀ شیرازی عصر قاجار یعنی آقافتحعلی حجاب شیرازی، میرزا علی‌نقی‌ شیرازی، میرزا اسدالله شیرازی و محمدحسین شیرازی را آشکار می‌سازد.

Characteristics of Nastaliq script among calligraphers of Shiraz in Qajar period

Among the Islamic calligraphy, Nastaliq script, as the second script whose shape is characterized by roundness and curvature, is one of the notable inventions of Iranians. Meanwhile, in Qajar era, Shiraz was the center of this script. Thus, a raft of Shirazi calligraphers in this period, both in Shiraz and in the capital, promoted a particular style of Nastaliq individually. The present research, adopting a descriptiveanalytical method, looks into the characteristics of the Nastaliq script in Shiraz during the Qajar era. In this process, while analyzing the role of Shirazi calligraphers in the expansion of Nastaliq calligraphy, it elaborates on the characteristics of the script introduced by four prominent Shirazi calligraphers at the Qajar era, i.e. Agha Fathali Hijab Shirazi, Mirza Alinaghi Shirazi, Mirza Assadallah Shirazi and Mohammad Hossein Shirazi.