سیر تحول پژوهش‌های مرتبط با سیر الملوک در ایران

این مقاله به بررسی سیر تحول پژوهش‌ها دربارۀ سیر الملوک از آغاز تا پایان سال 1398ش و آسیب‌شناسی آن‌ها پرداخته و به‌دنبال پاسخ به این پرسش‌ها است: 1. چه رویکردهایی در مقاله‌های مرتبط با سیر الملوک از آغاز (1342) تا پایان سال 1398ش وجود داشته است؟ 2. بسامد کدام رویکردها بیش‌تر بوده و علت آن چیست؟ 3. دلایل تغییر رویکردهای مقاله‌ها به سیر الملوک در دوره‌های مختلف چه بوده است؟ مجموع مقاله‌ها در این حوزه، 209 عنوان بوده که در تحلیل و بررسی آن‌ها به مضمون، منابع، رویکرد، نقد و بررسی نقاط قوت و ضعف پژوهش و میزان اهمیت آن، تاثیر‌پذیری از منابع پیشین و اشتمال بر نکات جدید و بکر توجه شده است. رویکردها به ترتیب بسامد عبارتند از سیاسی، تطبیقی، مذهبی، نظریه، توصیفی، تاریخی، انتقادی، ادبی، زندگی‌نامه‌ای و نسخه‌شناختی. از جمله عوامل مهم و موثر بر سیر تحول رویکرد مقاله‌ها می‌توان به چاپ عباس اقبال از سیر الملوک در سال 1320ش، انتشار کتاب خواجه نظام‌الملک طوسی و طرح اندیشۀ سیاسی ایرانشهری در سیر الملوک در دهۀ 70 و فضای سیاسی و اجتماعی ایران در نیمۀ دوم دهۀ هفتاد اشاره کرد. در بخش نتایج، دسته‌بندی بسامدی رویکردها و تحلیل آن‌ها، توزیع زمانی رویکردها در دهه‌های مختلف، برشمردن عوامل موثر بر سیر تحول رویکردها و تحلیل آن‌ها آمده است. در بخش پایانی که به آسیب‌شناسی پژوهش‌ها اختصاص یافته، اصلی‌ترین ایرادها در پژوهش‌های مرتبط با سیر الملوک بیان شده است.

Evolution of research on Siyasatnama in Iran

This article surveys the evolution of research on Siyasatnama from the beginning to the end of 2019 while analyzing their shortcomings to address these questions: 1. What approaches have been adopted in studies on Siyasatnama from the beginning (1963) until 2019? 2. Which approaches are more frequent and what is the reason behind this popularity? 3. What factors have prompted a shift in research approach to Siyasatnama at different periods? A total of 209 articles in this field were subjected to analysis to investigate their content, sources, approach, strengths and weaknesses. Also, the impact of previous sources and the inclusion of new and original points were taken into account. According to their frequency, they embraced political, comparative, religious, theoretical, descriptive, historical, critical, literary, biographical, and codicological approaches, respectively. Among the factors underlining the evolution of the approach in articles, Abbas Iqbal’s version of Siyasatnama in 1941, the book of Khajeh Nizam alMulk Tusi and the discussion of political ideas of Iranshahri in Siyasatnama’s in the 1990s as well as the sociopolitical atmosphere of Iran in the second half of the nineties could be mentioned. In the results section, the frequency of each approach and their analysis, the temporal distribution of approaches in various decades, and the factors associated with the evolution of approaches and their critique are discussed. In the final section, which is dedicated to an analysis of research flaws, the main criticisms leveled against research on Siyasatnama are proposed.