میرزا رضا ارفع‌الدوله (1270 1356ق) و کارنامۀ سفارت عثمانی

مقالۀ حاضر در صدد ارائۀ توصیف و تبیینی از حیات سیاسی میرزا رضا ارفع ‌الدوله با تاکید بر کارنامۀ سفارت وی در عثمانی است. در این پژوهش با بهره گیری از منابع مختلفی از قبیل خاطرات، روزنامه ها، اسناد آرشیوی و سایر پژوهش ها، کارنامۀ سفارت ارفع در استانبول مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدعای پژوهش آن است که میرزا رضا ارفع الدوله در قامت سفیر ایران در عثمانی با بهره ‌گیری از توانایی‌های دیپلماتیک و روابط حسنه‌ای که با سلطان عثمانی داشت، زمینۀ حل و فصل مسالمت آمیز مسائل و مشکلات میان دو کشور را فراهم می کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که حل مشکلات مرزی ناشی از رفت وآمد ایلات و تهاجم نظامیان دولت عثمانی به ایران، تلاش در جهت حل مشکل خدمت سربازی اتباع ایرانی که مادر عثمانی داشتند، افزایش تعرفۀ گمرکی ایران، نقش‌آفرینی در معافیت ایرانیان مقیم استانبول از پرداخت مالیات معوقۀ مدرسه، بیمارستان و قبرستان ایرانیان، کسب اجازۀ اجرای آزادانۀ مناسک دینی ایرانیان و شیعیان در مکه و مدینه، همکاری با انجمن سعادت و حل ماجرای گزارش وهاب‌بیگ سفیر عثمانی در ایران مبنی بر بی ‌احترامی ایرانیان به مقدسات اهل سنت که خشم توفیق‌پاشا وزیر خارجۀ عثمانی را به دنبال داشت، از جمله چالش ها و اقدامات میرزا رضا ارفع‌الدوله در عثمانی بوده است.

Mirza Reza Arfa al-Dawlah (1270-1356 AH) and the Record of the Ottoman Embassy

The present article seeks to describe the political life of Mirza Reza Arfa alDawla with emphasis on the record of his performance as a diplomat in the Ottoman Empire. In this paper, drawing on diverse sources such as memoirs, newspapers, archival documents and other studies, the diplomatic records of Arfa in Istanbul are evaluated. The research posits that Mirza Reza Arfa alDawla, as Iran’s ambassador to the Ottoman Empire, took advantage of his diplomatic skills and good relationships with the Ottoman sultan to pave the way for the peaceful resolution of issues between the two countries. The findings suggest that addressing the border problems triggered by the displacement of tribes and the Ottoman government’s military invasion to Iran, striving to settle the problem of military service of Iranian citizens born to an Ottoman mother, raising Iran’s customs tariff, contributing to the exemption of Iranians living in Istanbul from paying deferred tax on Iranian schools, hospitals and cemeteries, obtaining the permission to perform Iranian and Shiite religious rites freely in Mecca and Medina, and cooperating with the Saadat Association to resolve the case regarding the report of Wahhabeing, the Ottoman ambassador to Iran, on Iranians’ disrespect to Sunni sacred rituals, which provoked the wrath of Tawfiq Pasha, Ottoman Foreign Minister Ottoman Empire, are among the challenges facing and measures taken by Mirza Reza Arfa alDawlah in the Ottoman Empire